C. Onderhoud kapitaalgoederen

Onze gemeente beheert ongeveer 385 hectare openbare ruimte. Iedereen die hier woont, werkt of recreëert maakt daar gebruik van. De gemeente maakt dit mogelijk door het aanleggen en in stand houden van wegen, groen, riolering. Maar ook door het aanbrengen van verkeersmaatregelen (zoals verkeersborden en drempels), straatmeubilair en openbare verlichting. We noemen dat de kapitaalgoederen van de openbare ruimte.

De gemeente onderhoudt het volgende areaal:

Bij het inrichten, onderhouden en beheren van de openbare ruimte houden we rekening met de vigerende wetgeving en besluiten zoals: De wegenwet van 1930, De Wegenverkeerswet van 1994, Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990, Besluit Administratieve Bepalingen inzake het Wegverkeer, Wet geluidhinder, Bouwstoffenbesluit, Wet milieubeheer, Waterschapskeur, Reglement op de watergangen Noord-Brabant, Wet telecomvoorzieningen, Wet energiedistributie artikel 16, Besluit veiligheid attractie-, en speeltoestellen van 1997 etc.
Het onderhoud en beheer van de openbare ruimte verdelen we in drie categorieën: dagelijks onderhoud, structureel onderhoud, en vervangingsonderhoud.

Het samenspel van dagelijks onderhoud, structureel onderhoud en vervangingsonderhoud zorgt ervoor dat de openbare ruimte schoon, heel, veilig en voor iedereen bruikbaar is.
Bij herinrichting van de Openbare Ruimte wegen we verschillende belangen af. De laatste jaren zijn ook toegankelijkheid, klimaatadaptatie en duurzaamheid belangrijke thema’s.
Structureel onderhoud en vervangingsonderhoud worden uitgevoerd op basis van een Meerjaren Onderhouds Plan (MOP). Het MOP wordt opgesteld op basis van (visuele) inspecties, technische gegevens en geformuleerd doelstellingen.

Structureel onderhoud en vervangingsonderhoud pakken we zoveel als mogelijk integraal aan (werk met werk maken). Zo nemen we bij rioolvervangingen en renovaties van straten, maatregelen voor openbare verlichting, het openbaar groen en verkeer in de plannen mee. Bij de voorbereiding van deze plannen wordt afgestemd met de bewoners. Door deze integrale aanpak kan maximaal ingespeeld worden op wensen van bewoners.

Het Integraal beheer Openbare Ruimte (IBOR) richt zich op het in stand houden van de kapitaalgoederen van de Openbare ruimte. Voor structureel onderhoud en vervangingsonderhoud is een Meerjaren Onderhouds Plan (MOP) opgesteld.

De integrale projecten die op basis van het MOP gepland zijn voor 2022 staan in onderstaand schema en worden eronder toegelicht.

Beleidskader
Het beleidskader met betrekking tot Wegen is vastgelegd in de notitie:  Beleidsplan wegen 2021-2030; "Op weg naar grotere burgertevredenheid".
Het uitgangspunt is kwaliteit gestuurd onderhoud op basis van tweejaarlijkse weginspecties. Wij grijpen in bij een kwaliteitsniveau C. Bij onze hoofdfietsroutes en voetpaden grijpen we eerder in, namelijk wanneer deze een kwaliteit B hebben. Hiermee borduren we grotendeels voort op het vorige beleid, maar met meer aandacht voor de voetpaden.  

Kwaliteit D zien we als “achterstallig onderhoud”. Wegvakonderdelen met een kwaliteit D onderhouden we in het eerstvolgende jaar. Toch kunnen we besluiten om werkzaamheden op wegen incidenteel uit te stellen. Dit heeft dan te maken met andere werkzaamheden die ook in die straat plaatsvinden. Uiteraard zorgen we altijd voor een veilige situatie. 

Huidige kwaliteit:

In onderstaande grafiek is dit gevisualiseerd:

Op basis van de 90%-regel is de gemiddelde kwaliteit van het gehele wegennet bepaald. Met deze regel wordt de kwaliteit van de verhardingen gelijkgesteld aan de minimale kwaliteit die door 90% van de verhardingen wordt gehaald. Uit de grafiek blijkt dat deze (voor alle verhardingstypen samen) uitkomt op kwaliteit B, maar dicht tegen C. Ook dit is gebaseerd op de inspectie uit 2019. Het algemeen kwaliteitsniveau van de verhardingen in de gemeente Drimmelen is MATIG.

Ter verduidelijking is in de volgende tabel de kwaliteit op basis van de inspectie uit 2020 opgenomen. Hieruit blijkt dat deze cijfers een ander beeld geven, omdat deze inspectie meer gericht was op het klein onderhoud en niet op het groot onderhoud, waar de kwaliteitscijfers op zijn gebaseerd. Daarom is ervoor gekozen de kwaliteit op basis van de inspectie uit 2019 in het beleid- en beheerplan als uitgangspunt te hanteren.

Wel laten beide inspecties zien dat de kwaliteit van de asfaltwegen het slechtst is. Dat is dan ook de reden dat we ons bij de uitvoering grotendeels op de asfaltwegen richten.

Andere uitgangspunten van het wegenbeleid:

- We pakken wortelopdruk actiever en structureler aan, o.a. door het vergroten van boomvakken. Waar verharding geen toegevoegde waarde heeft, halen we deze weg ten gunste van de boom.
- Langs de hoofdlandbouwroutes passen we bermverharding toe.
- Binnen de bebouwde kom en op fietspaden passen we geen slijtlagen toe.
- Voor het vergroten van de burgertevredenheid voeren we jaarlijks een burgerschouw uit.

Financiële vertaling

Geplande werkzaamheden

De basis voor de wegenplanning vormt de weginspectie. De hieruit volgende werkzaamheden zijn onder te verdelen in klein onderhoud (exploitatie), groot onderhoud (voorziening) en reconstructies / rehabilitaties (investeringen).

Klein onderhoud 
Voor het klein onderhoud asfalt en elementen zijn recente raamovereenkomsten afgesloten, zodat we hier slagvaardiger op kunnen handelen.
Daarnaast hebben we een aantal vaste partijen voor het bermenonderhoud (uitvullen en afbermen).

Groot onderhoud (voorziening)
Onderstaand een overzicht van de wegen waar dit jaar groot onderhoud is voorzien:

Toelichting exploitatie
In 2022 inspecteerden we alle wegen.  Uit de inspecties bleek een toename van de D-kwaliteit .De algemene beoordeling is iets omlaag gegaan.  Een ander bedrijf voerde de inspecties uit. Mogelijk dat dit ook een oorzaak is van een andere verdeling van de kwaliteiten ten opzichte van 2020. Bij de begroting 2023 is rekening gehouden met de uitkomsten van de inspecties.  

Het klein onderhoud aan de wegen voerden we in 2022 uit op basis van inspectiegegevens , klachten, meldingen en eigen waarnemingen.  Dit om te zorgen dat er altijd een veilige situatie is. In 2022 werden we geconfronteerd met extra werkzaamheden om te zorgen voor veilige situaties. In de Moerdijkseweg Terheijden ontstond een verzakking van de rijbaan en in de Haagstraat Made reinigden we de water passerende verharding .

 
Toelichting voorziening
Na de inspectie voerden we een maatregelentoets uit. Deze toets gaf de noodzakelijke werkzaamheden weer. Dit leidde ook tot  hogere kosten. Daarbij komt ook de inflatie die vooral op het gebied van asfalt erg hoog was. De voorziening bekostigde het groot onderhoud onder andere aan de  Scheerbiesstraat Wagenberg, Groentepad Made,  Ruilverkavelingsweg Hooge Zwaluwe, een gedeelte van de Witteweg en de Schuivenoordseweg Terheijden.  

Toelichting lopende investeringen
1. Drimmelenseweg - Sluizeweg Made
De Drimmelenseweg en Sluizeweg in Made richtten we in overleg met de bewoners in tot een 30 km weg. De aannemer  leverde de  werkzaamheden eind november 2022 op.  De onderhoudsperiode loopt nog. 

2. Wegen / rehabiliatie 2022 / Wegen: rehabiliatie (inclusief Witteweg)
We verbreden de weg met een bermverharding en vernieuwde het asfaltwegdek van de Witteweg tussen de Koekoekweg en Geraniumstraat in Made.  De aannemer leverde de werkzaamheden eind oktober 2022 op. De onderhoudsperiode loopt nog door tot in 2023.

3. Aansluiting Zoutendijk / Horrenhilsedijk / Aankoop grond Zoutendijk
Voor een toelichting verwijzen we naar programma 2 paragraaf 2.2 .

4. Kwaliteitsverbetering Oude haven Drimmelen: Biesboschweg
Eind november 2022 startte de aannemer met de werkzaamheden aan de Biesboschweg. Het werk voeren we uit in vijf fases. De laatste twee fases liggen op de primaire kering van het Waterschap. De aannemer verwacht de werkzaamheden eind mei 2023 af te ronden.

5. Vergroten burgertevredenheid 2021 / 2022
Het grootste werk "Onderdijk" uit de burgerschouw in Wagenberg rondden we begin december 2022 af.  Eind mei 2023 loopt het onderhoudstermijn van dit werk af.
In Terheijden verzamelden we aan de hand van meldingen de verbeterpunten. Deze punten voeren we in begin van 2023 uit .

6. Rode loperroute
Zie paragraaf 2.2. Netwerk prioritaire looproute (rode loperroute).

7. Centrumplan Made
De werkzaamheden in de Kerkstraat rond het culturele dorpshart van Made voeren we uit nadat de woningbouwwerkzaamheden zijn afgerond.

8. Verkeersveilig Crullaan (minimale variant)
De onderhoudsperiode is afgelopen hiermee rondden we de werkzaamheden aan de Crullaan af.   

9. Verkeersveilig Zeggelaan (minimale variant)
Zie paragraaf 2.2 Fietsveilig maken van de Zeggelaan (Terheijden)

10. Verkeersreconstructies 2021
Begin 2022 rondden we de werkzaamheden ten behoeve van verbeteren verkeersveiligheid af. 

11. Civiele werken buiten projectgeb. Romboutsstraat Made
De eerste werkzaamheden voor het bouw en woonrijp maken verrichtten we in 2022. 

Toelichting af te sluiten investeringen
12. Wegen: Dahliastraat / Schetsenakkerstraat
In 2022 brachten we op het kruising met de Witteweg een plateaumarkering aan. Het wegdek van het laatste deel van de Dahliastraat kreeg een nieuwe slijtlaag. Hiermee rondden we de werkzaamheden aan de Dahliastraat af.

13. Winkelstrip Nieuwstraat Lage Zwaluwe
De onderhoudstermijn van het werk verliep. De werkzaamheden aan de Winkelstrip in de Nieuwstraat zijn hiermee  afgerond.

14. Kwaliteitsverbetering Oude haven Drimmelen: Wandelpromenade / Havenkant
De wandelpromenade in de Oude Haven van Drimmelen rondden we in juni 2022 af.  De werkzaamheden waren een onderdeel van het gehele havengebied rondom de oude haven van Drimmelen. De werkzaamheden aan de Biesboschweg ronden we eind mei 2023 af.

15. Aanleg passeerstroken Poolsedreef, Munnikenhof en Schuivenoordseweg
Voor een toelichting verwijzen we naar Programma 2 paragraaf 2.2  (verbeteren Landbouwnetwerk). 

16. Fietsstraat Parallelweg Wagenberg
De werkzaamheden aan de Parallelweg zijn gereed.

17. Verkeersreconstructies 2022
Zie paragraaf 2.2 Nota Verkeersmaatregelen. 

18. Prkpl. acht.hofjes,prk.vrij dorpspl
In 2021 realiseerden we de parkeerplaatsen aan de Hofjesweg in Terheijden. Dit conform de motie van de raad. Het onderhoudstermijn van het werk liep af in 2022. De werkzaamheden ten behoeve van de aanleg van parkeerplaatsen zijn hiermee afgerond.

Beleidskader
Het beleidskader voor openbare verlichting is opgenomen in het Beleidsplan Openbare Verlichting 2021-2030; "Slimmer en duurzamer verlichten".  Het basisbeleid zet grotendeels het vorige beleid voort, met toevoeging van actuele inzichten. We kennen de volgende uitgangspunten:

- De openbare verlichting wordt in overeenstemming met de Nederlandse Richtlijn (NPR) geplaatst;
- We zijn terughoudend met verlichting in het buitengebied, volgens de richtlijn "niet verlichten, tenzij...";
- De gemeentelijke gebiedsindeling en de functie van de weg zijn leidend voor het soort openbare verlichting;
- Waar mogelijk en maatschappelijk verantwoord saneren we de verlichting (bijvoorbeeld vervangen door belijning);
- Openbaar gebied met een recreatief karakter wordt niet of terughoudend verlicht;
- In strijdige situaties tussen energiebesparing en veiligheid prevaleert veiligheid;
- Bij vervanging van bestaande masten plaatsen we zoveel mogelijk een mast terug op dezelfde plaats;
- We streven de doelstelling vanuit het Klimaatakkoord na (energiebesparing);
- Ledverlichting is de standaard. In verblijfsgebieden in warmwit (3000K), in verkeersgebieden neutraal wit (4000K);
- Bij vervanging van armaturen passen we standaard statisch dimmen toe voor energiebesparing;
- Nieuwe producten voldoen aan het landelijk criterium voor duurzaam inkopen en zijn voorzien van een CE-keurmerk;
- We benutten innovatieve mogelijkheden;
- We vervangen masten en armaturen op basis van afschrijvingstermijn (40 jaar voor masten, 20 jaar voor armaturen);
- Op hoofdwegen experimenteren we met connectiviteit, zodat de verlichting op afstand geregeld kan worden;
- Vrijliggende fietspaden in het buitengebieden krijgen dynamische verlichting, zodat er alleen verlicht wordt al er verkeersaanbod is.

Financiële vertaling

Geplande werkzaamheden
Binnen de exploitatie vindt het klein onderhoud aan de verlichting plaats. Hieronder vallen zaken als storingen en schades. De vervangingen van masten en armaturen vinden plaats vanuit de investering (zie volgende paragraaf).

Toelichting exploitatie
In 2022 handelde de onderhoudsaannemer 736 meldingen af op een areaal van 6.568 masten.  Hiervan waren 96 keer een netwerkstoring, en 69 keer een schademelding. De overige meldingen betrof storingen, kapotte lampen etc. De kosten waren onder andere door inflatie hoger dan geraamd.  Bij het vervangen van kapotte armaturen pasten we altijd LED toe. 

Toelichting lopende investeringen
1. Vervanging openbare verlichting 2022
In 2022 voerden we een minimale aantal vervangingen uit.  De oorzaak was met name de extreme prijsstijgingen van de lichtmasten en armaturen. Met name de onderhandeling met de aannemer duurde hierdoor langer. Daarnaast  had de aannemer ook last van langere levertijden. Hierdoor worden te geplande vervangingen pas in 2023 uitgevoerd. De lichtmasten in de Zeggelaan vervangen we gelijktijdig met het fietsveilig maken van deze weg.

Beleidskader
In 2009 stelden we de Beleidsnotitie civiele kunstwerken en havens vast. Er is één duidelijk uitgangspunt. We houden de kunstwerken veilig. 

Financiële vertaling

Geplande werkzaamheden
In 2022 zetten we de data uit het beheerprogramma kunstwerken over naar het integrale beheerprogramma Obsurv. Zodra dat op orde is, maken we in 2023 een nieuw beheerplan.

Op basis van de technische inspectie van 2021 voeren we in 2022 de volgende werkzaamheden uit:

• Vervangen van diverse delen beschoeiing (nabij brug Molenstraat, nabij brug Brugdam);
• Vervangen slijtlagen (brug Vlasweel, steiger Vijverstraat, brug wetering, brug Schuddebeurs);
• Vervangen beplanking en dekplanken (brug Biezelaar (gedeeltelijk),  brug Vlasweel (gedeeltelijk);
• Afhankelijk van onderzoek het repareren of (gedeeltelijk vervangen van de geleiderail brug Dirk de Botsdijk.
  
  

Toelichting exploitatie
In 2022 vervingen we een brug, repareerden een  vissteiger en vervingen we beschoeiing. De reparatie aan de vangrail in Lage Zwaluwe viel veel goedkoper uit dan begroot.  

Toelichting lopende investeringen
1. Haven Terheijden: vervanging beschoeiing

Het plan voor de dijkverzwaring (plan van het waterschap) heeft grote invloed op het beeld van de haven Terheijden. De gedetailleerde ontwerpen van het waterschap zijn nog niet definitief. We weten ook nog niet of de beschoeiing noodzakelijk blijft. We wachten de plannen en daarmee de inzet van deze investering af.  

2. Project de Kleine Schans eo (Zuiderwaterlinie)
Het plan voor  de Kleine Schans stelden we op basis van het beschikbare budget en het overleg met stakeholders bij. Het plan concentreert zich op de toegang tot de Kleine Schans. De toegang tot de Kleine Schans wordt voorzien van een watertrap. De uitvoering voeren we uit in de vorm van een bouwteam, met de voorbereiding startten we in 2022.  

3. Aanbrengen brug de Schans
De projecten "Kleine Schans "en "aanbrengen brug de Schans" voegden we samen tot één project.

Beleidskader
Op gemeentelijk niveau is eind 2017 het Water en Rioleringsplan Drimmelen 2018-2022, waarin opgenomen het verbreed GRP (WRP) vastgesteld.
Door de integrale benadering van het gehele watersysteem vindt in dit beleidsplan zowel riolering als water haar plaats (zie ook onderdeel e. Water).

Op regionaal niveau (Samenwerking in de waterketen) golden voor de toekomst de uitgangspunten zoals opgenomen in het Bestuursakkoord Water (NBW) Water met vuur (ondertekend op 23 mei 2011). 
Sinds 2021 geven we invulling aan de uitwerking van het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie (DPRA 2018). Om in aanmerking te komen voor cofinanciering (Rijk/Provincie) stelt het college van burgemeester en wethouders een uitvoeringsprogramma DPRA vast.

De doelen van het Deltaplan zijn:
Weten: Analyseren van de gevolgen van klimaatverandering (tot 2050) voor diverse functies in een gebied.
Willen: Bepalen van een strategie en concrete doelen (tot 2050) voor het verbeteren van de water robuust- en klimaatbestendigheid.
Werken: Uitvoering geven aan de strategie door dit vast te leggen in beleidsplannen, wetten en regels.

Op regionaal niveau geldt “Keur waterschap Brabantse Delta 2015”. Hierin is vermeldt wat wel of niet mag en wat de verplichtingen zijn.

Beleidsuitgangspunten
Bij het vaststellen van het Waterbeleidsplan (WRP) zijn nieuwe ambities vastgesteld. Deze ambities anticiperen vooral op klimaatverandering.
De ambities zijn: Afvalwater is het ambitieniveau gemiddeld (anticiperend), Hemelwater hoog (toekomstgericht), Grondwater midden (anticiperend), Oppervlaktewater midden (anticiperend) en Bedrijfsvoering hoog (toekomstgericht).

Bij een middenniveau (anticiperend) schatten we de situatie met een voorzichtige afwachtende houding en heeft een horizon van 10 tot 15 jaar.
Toekomstgericht (hoog niveau) betekent dat we daadwerkelijk rekening houden met de toekomst.
Voorbeeld: Voor regenwater rekenen we met intensievere buien dan voorheen. De horizon is dan 15 tot 25 jaar.

Financiële vertaling

Geplande werkzaamheden

Toelichting exploitatie
Vooral de kosten voor het onderhoud van de drukriolering viel fors hoger uit. We hadden  meerwerk en de activiteiten waren dit jaar wat uitgebreider dan andere jaren. Het onderhoud aan vrijverval riolering en de IBA's kosten minder. 

Toelichting lopende investeringen
1. Maatregelen kern Terheijden: uitvoering (Molenstraat)
Het waterschap verzwaart de dijken langs de Mark. Een deel van de dijk ligt op de Molenstraat. Dit deel wordt na aanleg van de nieuwe kering ter hoogte van de ijsbaan aan de Laakdijk afgewaardeerd. We wachten met uitvoering van de Molenstraat tot na de afwaardering. De voorbereiding is eind 2022 gestart en met de aannemer van de doorgaande route Terheijden voeren we gesprekken over de eenheidsprijzen en de uitvoeringswijze.

2. Rioolvervanging Burg. van Campenhoutstraat / Boerenhoekstraat
De werkzaamheden verliepen niet naar wens. We waren niet tevreden over de voortgang maar ook niet tevreden over de geleverde kwaliteit. We spraken met de aannemer een verbeter- en compensatieplan af. Een van de onderdelen in dit compensatieplan was de koppeling tussen de Boerenhoekstraat en de Burg. van Campenhoutstraat. De aannemer legde op zijn kosten (excl. materiaal) dit deel aan. Het verbeteren van de kwaliteit voert de aannemer in 2023 uit. 

3. Maatregelen. kern Made uitvoering: vervanging (Nachtegaalstraat)
In 2022 gunden we het werk. De eerste werkzaamheden (nuts) begonnen in 2022.

4. Maatregelen kern Lage Zwaluwe: uitvoering: vervanging (Griendwerkerstraat)
In 2022 gunden we het werk. De eerste werkzaamheden (nuts) begonnen in 2022. We werken hier nauw samen met de woningbouwcorporatie. Hierdoor kunnen we gemakkelijker daken afkoppelen en voorkomen dat door bouwverkeer (de corporatie verduurzaamt enkele woningen) de bestrating te veel beschadigt. 

5. Maatregelen gebied Oude haven Drimmelen
Eind november 2022 startte de aannemer met de werkzaamheden aan de Biesboschweg. Het werk voeren we uit in vijf fases. De laatste twee fases liggen op de primaire kering van het Waterschap. De aannemer verwacht de werkzaamheden eind mei 2023 af te ronden.

6. Maatregelen kern Terheijden: voorbereiding (Molenstraat)
Zie toelichting nummer 1. 

7. Maatregelen kern Made: voorbereiding Stationsstraat
Bij het behandelen van de begroting 2023 pasten we de planning aan. We combineren de werkzaamheden Stationsstraat, Kerkstraat, Patronaatstraat en Lucia Eijckenstraat. Dit om overlast voor bewoners te verminderen. 

8. Rioolvervanging Kerkstraat Made
Zie toelichting nummer 7.

9. Ambitieniveau WRP (stelpost)
Mede door de compensatie van de aannemer en meevallende kosten op het werk Boerenhoekstraat Burg. van Campenhoutstraat blijven middelen beschikbaar. 

Toelichting af te sluiten investeringen
10. Rioolvervanging Kilstraat
De werkzaamheden inclusief onderhoudstermijn rondden we af. 

11. Rioolvervanging Prinses Margrietstraat / Julianastraat
De werkzaamheden inclusief onderhoudstermijn rondden we af. 

12. Maatregelen kern Made: voorbereiding Nachtegaalstraat
De voorbereidingen rondden we af in 2022

13. Maatregelen kern Lage Zwaluwe: voorbereiding Griendwerkerstraat
De voorbereidingen rondden we af in 2022.

14. Vervanging rioolontstopper
Het voertuig van de rioolontstopper vervingen we in 2022. 

Beleidskader en beleidsuitgangspunten
Zie toelichting bij onderdeel d. Riolering.

Financiële vertaling

Geplande werkzaamheden
Jaarlijks onderhoud watergangen en stedelijk water. Samen met andere gemeenten en het waterschap stelden we in 2020 een nieuw bestek op.
In dit bestek passen we een maaibeheer toe dat de biodiversiteit verbetert.

Toelichting exploitatie
Door een tegenvallende aanbesteding in de samenwerking met het waterschap voor het bestek maaionderhoud bermen en watergangen 2022 en bijkomende indexering (brandstofkosten), overschreden we het budget Watergangen. Op stedelijk water is een onderschrijding gerealiseerd. 

Toelichting lopende investeringen
1. Bijdrage damwand haven Terheijden
De werkzaamheden aan de damwand voeren we uit gelijktijdig met de werkzaamheden van het waterschap Brabantse Delta. Het waterschap verwacht in oktober 2023 met de werkzaamheden rondom de haven in Terheijden te gaan starten. 

2. Baggeren stedelijk water
Zie paragraaf 2.2 Uitvoeren baggerbeheerplan. 

3. Waterornament Dorpsplein / 4. Waterornament Nieuwstraat
In 2022 stelde een extern ingenieursbureau een pakket van eisen op om te komen tot een uitvraag voor de realisatie van de waterornamenten. Voor de uitvraag benaderde we een drietal partijen. Begin 2023 verwachten we te gunnen. 

Beleidskader
Het beleidskader met betrekking tot Openbaar groen ligt vast in het integraal groenbeleidsplan 2017 – 2026 ‘Groen leeft en verbindt’. Het groenbeleidsplan is een integrale nota voor alle groenplannen. Hierin heeft zowel biodiversiteit als duurzaamheid een belangrijke plek.

Groenbeleid
Het groenbeleid is gericht op duurzaam kwaliteitsgroen. Dit houdt in dat we:

• Geen chemische onkruidbestrijdingsmiddelen gebruiken
• Zoveel mogelijk bodem bedekkende beplanting aanbrengen
• Accepteren we een bepaalde mate van kruidengroei op die plaatsen waar dat mogelijk is.
• Het minimale onderhoudsniveau van het groen en onkruid op verhardingen is beeldkwaliteit B
• Grove heesters onderhouden we op beeldkwaliteit C-niveau
• Centra en hotspots onderhouden we op beeldkwaliteitsniveau A
• Begrazing vindt plaats op basis van visuele beoordeling en frequentie.  

Areaal:

• Bomen 145.000 stuks (waarvan 80.000 in de Biesbosch) ca 18.000 in openbaar gebied.  
• 40% van de oppervlakte groen is bosplantsoen, grove heesters, heesters & botanische rozen, bodembedekkers, hagen, vaste planten en landschappelijke beplanting.
• 60% bestaat uit gazon, berm en kruidenrijk gras.
• De totale hoeveelheid groen binnen en buiten de bebouwde kom bedraagt per inwoner 86 m2.  

Groenbeheer
Een effectbestek is een onderhoudscontract wat niet alléén meer gericht is op beeldkwaliteit of frequentie maar juist op het effect van de onderhoudswerkzaamheden op de burgertevredenheid. Middels dit effectbestek onderhouden we integraal plantsoenen, grasvelden en onkruidbestrijding verhardingen. Om de burgertevredenheid te meten, enquêteren we jaarlijks. 

Bomenbeleid
Met het opstellen van de bovengenoemde integrale en overkoepelende beleidsnota groen besloten we te werken met een waardevolle bomenkaart.

Bermenbeleid
Het ecologisch bermbeheer is een groeiproces waarbij we streven naar beplanting die van nature in een berm voorkomt. Met name de grotere gebieden en brede bermen zijn hierbij het meest kansrijk.

Eikenprocessierups
Met het beheersplan eikenprocessierups (Plan van aanpak 2020 tot en met 2023) bereiken we dat we als gemeente en als eigenaar/beheerder van bomen of terreinen op de korte en lange termijn voldoende doen om de eikenprocessierups te bestrijden.

Maatregelen op de lange termijn zijn:

• Passieve omvorming van zomereiken (Quercus robur). Dit betekent geen inboet van zomereiken die na aanplant zijn gestorven of door storm zijn geveld. 
• Het stimuleren van natuurlijke vijanden door o.a. het ontwikkelen van bloemrijke bermen en uitbreiding van de nestkasten.

Ecologische Verbindingszones
Het integrale groenbeleidsplan ambieert om de EVZ Mark-Zwaluwse Haven verder te ontwikkelen. Het waterschap vroeg de gemeente hieraan mee te werken. De incidentele aankoop- en inrichtingskosten van het gemeentelijk deel van een aaneengesloten EVZ zonder restopgave zijn tijdelijk 75% subsidiabel (was eerst 50%). De kosten voor het onderhoud zijn structureel. Zowel aanleg, inrichting en beheer komen ten laste van de Reserve Groenaanleg.

Financiële vertaling

Geplande werkzaamheden
In 2018 startten we met het nieuwe effectbestek. MidZuid voert de werkzaamheden uit. Op die manier is de opdracht van de Raad om de inzet van 41.000 uur mensen met afstand tot de arbeidsmarkt te waarborgen het beste ingevuld.

• Plantsoenvakken die niet meer voldoen, vormen we om. Deze renovaties voeren we voornamelijk integraal uit (zie ook bij paragraaf 1.1).
• Naast het renoveren van groenvakken revitaliseren we het openbaar groen waarbij we aandacht schenken aan de open plekken in heestervakken en gazons. Om het groenareaal te laten voldoen aan de gestelde beeldkwaliteit werken we de achterstand hierin weg.
• In de loop van 2022 werken we voor het eerst met de waardevolle Bomenkaart. Begin 2022 stellen de eerste bomenkaart vast. 
• Vanaf 2019 is de totale overstap naar ‘maaien en ruimen’ gegarandeerd. Op basis van een nieuw regionaal onderhoudsbestek verfijnen we het ecologisch bermbeheer verder. Alle bermen van de gemeente beheren we ecologisch.
• De bestrijding van de processierups in 2022 wordt geëvalueerd. Hiermee bepalen we de maatregelen voor de bestrijding van de eikenprocessierups op de korte termijn.
• De EVZ Mark Zwaluwse Haven is verder in voorbereiding. Het waterschap gaat over hetzelfde tracé eveneens een “natte” EVZ aanleggen. Het waterschap is leidend in planning en uitvoering.

Toelichting exploitatie
De kosten voor onderhoud cultuurbeplanting waren hoger. Dit had ook te maken met het vele watergeven tijdens de droge zomer.
Het onderhoud aan de EVZ's was dit jaar erg laag, zonder in te boeten op de kwaliteit.  
Vooral de stortkosten voor het bermenmaaisel vielen hoger uit. In 2022 hanteerde de verwerker door inflatie hogere tarieven.

Bomenkaart

In 2022 stelde het college de waardevolle bomenkaart vast. Ca 17.000 bomen (zowel gemeentelijke als private bomen) plaatsten we daarop. Hierna dienden ca 30 bewoners een bezwaar in. Naast het verwerken van de gegronde bezwaren, besloten we een veegactie uit te voeren, waarbij we in 2023 onder andere de groenstructuren als waardevol opnemen.

Toelichting lopende investeringen
1. Renovatie openbaar groen 2021 / 2022
Een aantal werken zitten nog in de onderhoudstermijn. We houden wat middelen achter de hand om herstelwerkzaamheden op te vangen. 

2. Kwaliteitsverbetering Oude haven Drimmelen: Parkje
Het werk  zit nog in de onderhoudstermijn. We houden wat middelen achter de hand om herstelwerkzaamheden op te vangen. 

3. Aanplant nieuw bos
Het werk is gereed. We brachten de Stichting "De Amerkant Op" op de hoogte dat we het krediet afsloten.  

Beleidskader
In maart 2020 heeft er besluitvorming (raadsbesluit) plaatsgevonden over het conditieniveau van het gemeentelijke vastgoed. Met bijbehorende classificaties en scores is het meerjaren onderhoudsplan in uitvoering genomen (Gebouwen Beheer Systeem (GBS-systeem)). 

In het eerste kwartaal van 2020 heeft een actualisatie van de geplande onderhoudswerkzaamheden plaatsgevonden voor de periode van 2020-2029 en wordt er een uitvoeringsprogramma opgesteld voor de periode 2020-2024. Door de enorme prijsverschillen die in 2022 en 2023 zijn ontstaan, hebben we besloten om alle gebouwen opnieuw te inspecteren zodat uw raad een nieuwe planning kan vaststellen met bijbehorende voorziening zodat we 2024 weer verder kunnen. Om tot een betrouwbaardere onderhoudsplanning te komen die de mogelijkheid heeft om te kunnen anticiperen op vragen uit de organisatie, maatschappij en het gemeentebestuur is gekozen voor de methode van Conditiemeting conform NEN 2767. 

Financiële vertaling

Groot onderhoud (voorziening)