A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing

De gemeente Drimmelen vindt het belangrijk om risico’s te beheersen. Het gaat om risico’s die van invloed zijn op het behalen van de programmadoelstellingen. Door inzicht in de risico’s kunnen we op een verantwoorde manier besluiten nemen. In deze paragraaf leest u:

• het beleid over de weerstandscapaciteit en risico’s
• een inventarisatie van de risico’s
• een inventarisatie van de weerstandscapaciteit
• weerstandsvermogen
• financiële kengetallen
• een beoordeling van de verhouding tussen kengetallen en de financiële positie.

Risicomanagement

Dit is een continu proces van identificeren en kwantificeren van risico’s en het bepalen van activiteiten die de kans van optreden en/of de gevolgen van risico’s beheersbaar houdt/maakt.

Risicomanagementbeleid

In de nota risicomanagement en weerstandsvermogen (2021) stellen we kaders voor de reikwijdte en toepassing van risicomanagement. De belangrijkste elementen uit dit beleid zijn:

• We houden een zekerheidspercentage van 90% aan voor het berekenen van de benodigde weerstandscapaciteit.
• We streven naar een ratio weerstandsvermogen van minimaal 1.0, een situatie waarin het beschikbare weerstandsvermogen gelijk is aan het weerstandsvermogen dat o.b.v. het risicoprofiel nodig is.

Risico

De kans op het optreden van een gebeurtenis maal de impact die de gebeurtenis heeft.

Risicoprofiel

De afdelingen van de gemeente Drimmelen stellen een dynamisch risicoprofiel op. Hiervoor gebruiken we het softwareprogramma NARIS® (NAR Risicomanagement Informatie Systeem). Dit systeem inventariseert en beoordeelt risico’s. In totaal zijn er 75 risico's die het realiseren van onze programmadoelstellingen kunnen bedreigen.

Risicokaart

De tabel (‘risicokaart’) geeft inzicht in de spreiding van de risico’s naar kans en financieel gevolg. De nummers in de risicokaart komen overeen met de geïnventariseerde risico’s (75).

Risico top 10

In het overzicht hieronder ziet u de 10 risico’s die de meeste invloed hebben op het berekenen van de weerstandscapaciteit. Het invloedpercentage geeft de invloed van een risico op het totale risicoprofiel weer.

Totaal financieel risico

In het overzicht hieronder ziet u het financiële risico dat gemeente Drimmelen loopt uitgesplitst in de top 10 en overige risico’s.

Voor het afdekken van de nu bekende risico’s is een hoger bedrag nodig dan bij de begroting 2021. Dit wordt veroorzaakt door de nieuwe risico’s zoals hieronder bij 3 en 8 genoemd.

Toelichting bij risico's

1.    Nadelige gevolgen klimaatverandering 
Overstromingen, wateroverlast, droogte en hitte. Door extreme buien, stijging van oppervlaktewater en grondwater is er kans op waterschade aan particuliere en gemeentelijke eigendommen. Door extreme droogte is er kans op schade aan panden als door uitdrogen de bodem daalt. Ook is er kans op schade aan planten en bloemen door de hitte.

2.    Dijkverzwaring van de Mark
In 2018 begon waterschap Brabantse Delta met de voorbereiding van de dijkverzwaring van de Mark ter hoogte van Terheijden. Eind 2019 is er een besluit genomen over de manier waarop de dijkverzwaring plaats vindt. Het waterschap heeft aangegeven een bepaalde financiële bijdrage van de gemeente Drimmelen te willen ontvangen. Hierover zijn geen afspraken gemaakt. Het is niet onmogelijk dat een financiële bijdrage noodzakelijk is.

3.    Dure woningaanpassing Wmo
Een Wmo-cliënt vroeg een uitzonderlijk dure woningaanpassing aan. Juridische procedure loopt, maar de uitkomst is onzeker.

4.    Activering garantstelling Stichting De Wijngaerd
De gemeenteraad besloot op 16 juli 2015 een gemeentegarantie te verlenen aan stichting de Wijngaerd. Zo kon de stichting renovatie van haar huisvesting en tijdelijke huisvesting financieren. Als de Wijngaerd haar rente- en aflossingsverplichtingen aan de geldverstrekker niet kan voldoen wordt de gemeentegarantie aangesproken.

5.    Noodzakelijke aankoop de Rietgors
De kans bestaat dat de gemeente sporthal De Rietgors in Lage Zwaluwe van Woonvizier moet overnemen om deze beschikbaar te houden voor maatschappelijk gebruik. Als De Rietgors in eigendom komt van de gemeente leidt de aankoop tot kosten voor de gemeente (groot onderhoud, exploitatievergoeding, eigenaarslasten).

6.    Insolventie van BOEi i.r.t. Sociaal Cultureel Dorpshart Made
Als BOEi failliet gaat kan zij niet meer voldoen aan de rente- en aflossingsverplichtingen die voortkomen uit de lening van de bank, die de gemeente aan BOEi door gaat leggen. Daarnaast zal de gemeente zorg moeten dragen voor het behouden van de Bernarduskerk voor het Dorpshart in Made.

7.    Naheffing minder geleverd restafval 2015 t/m januari 2017
Er is op 1 oktober 2019 een bedrag overgemaakt aan de gemeenschappelijke regeling Regio West-Brabant voor de naheffing minder geleverd restafval in de periode 2015 t/m januari 2017.
Het afvalverwerkingsbedrijf verloor op 29 juni 2021 de vernietigingsprocedure met betrekking tot de vonnissen van het scheidsgerecht. Vanwege het minder leveren van brandbaar (huishoudelijk) restafval in 2015, 2016 en januari 2017. Het Hof Den Haag veroordeelde het afvalverwerkingsbedrijf. Het moet de bedragen terugbetalen die zij van de gewesten (waaronder Drimmelen) ontvingen. Het afvalverwerkingsbedrijf besloot daarna om cassatie in te stellen tegen de uitspraak van het Hof over de naheffing. Op dit moment is daarover nog niets bekend. 

8.    Intensivering verstrekken leningen Besluit bijstandslening zelfstandigen (Bbz) 2004
Als gevolg van corona verwachten we de komende jaren dat een aantal ondernemers in de problemen komt. Ondernemers moeten investeren in oplossingen voor het eigen bedrijf om in de toekomst beter beschermd te zijn tegen de economische gevolgen van een pandemie. Daarnaast moeten we ondernemers, die door corona in de schulden raakten, een perspectief bieden om de schuldsituatie behapbaar te maken Er worden leningen verstrek na het inwinnen van advies van gespecialiseerde  adviseurs. De lening wordt afgestemd op de economische mogelijkheden van het bedrijf (levensvatbaarheidstoets) en het totaal van het bedrijfs- en privé vermogen

9.    Het begrote budget voor jeugdzorg is ontoereikend als gevolg van excessen in zorgvraag
Er is in 2021 meer uitgegeven aan specialistische jeugdzorg dan begroot. Deze stijging zit vooral bij de Landelijke functies (LTA) en ook bij Ambulant. De toenemende GGZ-problematiek heeft mogelijk een relatie met corona. Er is ook een voordeel. Dit voordeel bestaat uit opbrengsten kwaliteitsonderzoeken WBO, Jeugdbescherming/Jeugdreclassering en generalistische jeugdzorg. De totale kosten specialistische jeugdzorg over 2021 vielen lager uit dan de gewijzigde (verhoogde) begroting. De druk op de Jeugdwet neemt al jaren toe. Met het inzetten van een taskforce jeugd streven we naar het doorbreken van deze trend.

10.    Het begrote budget voor Wmo-voorzieningen is ontoereikend
De druk op de Wmo-voorzieningen neemt de komende jaren toe, omdat mensen langer thuis blijven wonen (Rijksbeleid). De gekantelde manier van werken zorgt voor maatwerk en het toekennen van voorzieningen aan diegenen die het echt nodig hebben. Het abonnementstarief voor eigen bijdragen maakt de Wmo aantrekkelijk voor mensen die voorheen hun eigen ondersteuning regelden. Er kan een onverwachte stijging van de vraag optreden of een grotere behoefte aan dure voorzieningen, waardoor de begroting overschreden wordt.

De weerstandscapaciteit is het geheel aan middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten die onverwachts en substantieel zijn te dekken. We maken onderscheid in:

Incidentele weerstandscapaciteit

Het vermogen om calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van taken op het geldende niveau.

Structurele weerstandscapaciteit

De middelen die permanent kunnen worden ingezet om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de bestaande taken.

Benodigde weerstandscapaciteit

Op basis van de onderkende risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie passen we toe omdat het reserveren van het maximale bedrag (€ 20 miljoen - zie tabel Top 10 risico's) ongewenst is. De risico’s treden niet allemaal tegelijk op. In de tabel hieronder leest u de kansverdeling en de resultaten van de risicosimulatie.

Conclusie:

Het is 90% zeker dat alle risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 4,5 miljoen (begroting 2021: € 3,3 miljoen). 

Beschikbare weerstandscapaciteit

De beschikbare middelen om de risico’s op te vangen, noemen we weerstandscapaciteit. We maken onderscheid tussen incidentele en structurele weerstandscapaciteit.

Weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen geeft de relatie aan tussen de risico’s waar geen maatregelen voor zijn getroffen of waar na het treffen van maatregelen nog restrisico’s overblijven en de capaciteit die een gemeente heeft om die niet begrote kosten op te vangen. 

De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit, kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.

Financiële kengetallen

(en beoordeling van de onderlinge verhouding tussen deze kengetallen in relatie tot de financiële positie)

Bij de vernieuwing van de BBV is, op basis van advies van de commissie Depla, voorgeschreven dat er in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van 5 financiële kengetallen moet worden opgenomen.

Naast de kengetallen wordt een beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen in relatie tot de financiële positie opgenomen. De invoering van de kengetallen is voornamelijk bedoeld om de financiële positie voor raadsleden inzichtelijker te maken. De kengetallen hebben geen functie als normerings-instrument in het kader van financieel toezicht.

De 5 kengetallen zijn:

1. Schuldquote:
   1. Netto schuldquote;
   2. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen;
2. Solvabiliteitsratio;
3. Grondexploitatie;
4. Structurele exploitatieruimte;
5. Belastingcapaciteit.