C. Onderhoud kapitaalgoederen

De gemeente Drimmelen beheert ongeveer 385 hectare aan openbare ruimte. Elke inwoner, bezoeker en werknemer in de gemeente Drimmelen gebruikt deze openbare ruimte voor vele diverse activiteiten zoals wonen, werken en recreëren. Dit maakt de gemeente mogelijk door het aanleggen en onderhouden van wegen, riolering, civieltechnische kunstwerken, groen, straatmeubilair, verkeersmaatregelen, openbare verlichting en gebouwen. Dit noemen we onderhoud Kapitaalgoederen.
De kwaliteit van de kapitaalgoederen en het onderhoud beïnvloeden het voorzieningenniveau, maar daarmee ook op de jaarlijkse lasten.

Hieronder lichten we de belangrijkste kapitaalgoederen toe. We toetsen dit aan het bestaande beleid en de ontwikkelingen in het jaar 2020. Het bestaande beleid voor deze paragraaf is vastgelegd in diverse gemeentelijke beleidsnota’s (zie bijlage 1).

Bij inrichting, onderhoud en beheer houden we rekening met wetgeving:

• De Wegenwet van 1930;
• De Wegenverkeerswet van 1994;
• Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990;
• Besluit Administratieve Bepalingen inzake het Wegverkeer;
• Wet geluidhinder;
• Bouwstoffenbesluit;
• Wet milieubeheer;
• Waterschapskeur;
• Reglement op de watergangen Noord-Brabant;
• Wet telecomvoorzieningen;
• Wet energiedistributie artikel 16;
• Besluit veiligheid attractie-, en speeltoestellen van 1997.

Het onderhoud en beheer van de openbare ruimte verdelen we in drie categorieën: dagelijks onderhoud, structureel onderhoud, en vervangingsonderhoud.
Bij herinrichting van de Openbare Ruimte wegen we verschillende belangen af. Jongere onderdelen waaraan we nog moeten wennen zijn, toegankelijkheid, klimaatadaptatie en duurzaamheid.

Het belangrijkste doel van het dagelijks en structureel onderhoud is: door het uitvoeren van onderhoudsmaatregelen zorgen we ervoor dat de elementen veilig blijven en de maximale levensduur voor een element behaald wordt. Het structureel onderhoud voeren we planmatig uit. Gedurende het jaar voeren we visuele inspecties uit. We combineren de inspecties met de beschikbare gegevens over onder andere levensduur. Met deze informatie stellen we een (meerjarig) jaarprogramma (MOP) op.

Het belangrijkste doel van het vervangingsonderhoud is: op het moment dat een element aan het eind van zijn (technische) levensduur is, vervangen we dit door hetzelfde type met een langere levensduur. Structureel en vervangingsonderhoud pakken we zoveel als mogelijk integraal aan (werk met werk maken). Zo nemen we bij rioolvervangingen en renovaties van straten, maatregelen voor openbare verlichting, het openbaar groen en verkeer in de plannen mee.

Tabel Par. C-1 Totaal overzicht onderhoud kapitaalgoederen
Prg.	Exploitatie	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
2.	a. Wegen	1.401.000	1.401.000	1.401.000	1.401.000	1.401.000
2.	b. Openbare verlichting	403.000	403.000	403.000	403.000	403.000
2.	c. Civiele kunstwerken	76.500	76.500	76.500	76.500	76.500
2.	d. Openbaar Groen	1.506.210	1.396.210	1.366.210	1.366.210	1.316.210
2.	e. Speelruimte	69.770	69.770	69.770	69.770	69.770
2.	f. Riolering en (stedelijk) water	343.500	368.500	343.500	368.500	343.500
	Totaal Exploitatie	3.799.980	3.714.980	3.659.980	3.684.980	3.659.980
We verwerkten de bezuinigingstaakstelling van € 100.000 (€ 25.000 civiele kunstwerken en € 75.000 openbare verlichting).
Prg.	Reserves	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
2.	e. Reserve Speelruimte	0	0	0	0	0
Div.	g. Reserve onderhoud zwembaden	175.000	175.000	175.000	175.000	175.000
	Totaal Voorzieningen	175.000	175.000	175.000	175.000	175.000
Prg.	Voorzieningen	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
Div.	g. Planon gebouwenbeheer	509.986	509.986	509.986	509.986	509.986
	Totaal Voorzieningen	509.986	509.986	509.986	509.986	509.986
Prg.	Investeringen	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
2.	a. Wegen	2.154.000	300.000	16.500	16.000	40.000
2.	d. Openbaar groen	150.000	0	0	0	0
2.	f. Riolering en (stedelijk) water	0	1.564.200	2.480.000	1.833.300	2.286.000
	Totaal Investeringen	2.304.000	1.864.200	2.496.500	1.849.300	2.326.000

In 2019 zijn we verder gegaan met het Integraal beheer Openbare Ruimte (IBOR). Hieruit komt na verschillende rekenkundige en “specialisme” toetsen een MOP. Deze methodiek brengt integrale projecten op een nog kleiner niveau in beeld. De onderstaande projecten zijn nu nog op basis van gelijktijdige planning naar boven gekomen.

De integrale projecten voor 2020 staan in het schema.

Een aantal integrale projecten besteedden we in 2019 uit. De afronding van die projecten vindt plaats in 2020.

Centrumroute Terheijden
We ronden het eerste deel van de centrumroute Terheijden (rotonde Zeggelaan tot aan Schapenbogert). Het waterschap onderzoekt het verzwaren van de dijken langs de Mark. Een deel van de dijk ligt op de Molenstraat. We wachten de onderzoeken en de uitvoering van de daaropvolgende werkzaamheden af. Ook onderzoeken we versnellingskansen voor de uitvoering.

Stationstraat en omgeving Made
In 2020 onderzoeken we mogelijkheden om de afvoer van vooral regenwater te verbeteren. Het gaat over een gebied dat groter is dan alleen de Stationstraat. Eén van de afvoermogelijkheden ligt door de Stationstraat Made.

Prinses Margrietstraat/Julianastraat Hooge Zwaluwe
De woningen aan de Prinses Margrietstraat zijn in 2019 opgeleverd. De gemeente start met het renoveren van deze straat. De voorbereidingen rondden we in 2019 af. We pakken dan ook de Julianastraat en een deel van de Korteweg mee. De werkzaamheden zijn 2020 klaar.

Centrumplan Made
We voeren het tweede deel van het centrumplan Made (Marktstraat en een stukje Kerkstraat) uit.

Oude Haven (Drimmelen)
De oude haven van Drimmelen bestaat uit verschillende fases. In 2020 ronden we het parkeerterrein en het parkje af. Ook starten we met de voorbereidingen en uitvoering voor de wandelboulevard. In de wandelboulevard verbeteren we ook de riolering.

Boerenhoekstraat/Burg. Van Campenhoutstraat (Made)
De Boerenhoekstraat/Burg. Van Campenhoutstraat startte eind 2019. De werkzaamheden zijn medio 2020 klaar. Dit is dan het eerste werk dat een Green Label krijgt.

Parallelweg (Wagenberg)
In 2020 ronden we de werkzaamheden in de Parallelweg af.

Fietsstroken Hoofdstraat (Terheijden)
In 2020 bereiden we de integraal werkzaamheden voor.

Kruisstraat (Lage Zwaluwe)
Uit de weginspectie bleek dat delen van de Kruisstraat in Lage Zwaluwe niet voldoen. We onderzoeken of het werk gecombineerd kan worden met repareren van delen van de riolering. Deze werkzaamheden voeren we in 2020 uit.

Prioritaire looproutes
In 2019 maakten we in samenwerking met onder andere de WWZ een plan voor de prioritaire looproutes (Rode loper). In het handboek toegankelijkheid Openbare Werken namen we uitgangspunten voor zo’n route op. De routes maken we in 2020 en 2021. Uiteraard letten we bij de huidige reconstructies ook al op toegankelijkheid. 

Winkelstrip Lage Zwaluwe
In programma 3 gaan we in op het aanpassen van de winkelstrip in Lage Zwaluwe.

Zeggelaan (Terheijden)
In 2020 bereiden we de Zeggelaan voor. We dienen dit project in voor subsidie.

Kastanjelaan/ Iepenlaan (Made)
Het herstraten van deze trottoirs stond op de planning voor 2018, maar stelden we uit om dit te combineren met het vervangen van de bomen. Eerst aanpak bomen, dan aanpak trottoirs. In 2019 kapten we de bomen en plantten nieuwe bomen aan. In 2020 leggen we het groen verder aan en herstraten we de voetpaden.  

Beleidsuitgangspunten
Het beleidskader met betrekking tot Wegen is vastgelegd in de notitie: Beleids- / beheerplan Wegen ‘ Grip op wegonderhoud’ 2016-2020. In 2015 stelde de raad dit beleidsplan vast.

• Wegen, voet – en fietspaden worden veilig gehouden;
• Onderhoudsniveau minimaal C;
• Onderhoudsniveau voet- en fietspaden minimaal B;
• Materiaal zoveel als mogelijk hergebruiken;
• Materiaal bij vervangen zoveel als mogelijk duurzame materialen.

Kwaliteit D zien we als “achterstallig onderhoud”. Wegvakonderdelen op dit kwaliteitsniveau onderhouden we in het eerstvolgende jaar. Toch kunnen we besluiten om werkzaamheden incidenteel uit te stellen. Dit heeft dan te maken met andere werkzaamheden die ook in die straat plaatsvinden. Uiteraard zorgen we altijd voor een veilige situatie.

In 2019 voerden we een uitgebreide inspectie uit. Hierboven geven we de resultaten van de inspecties weer. We selecteren uit de inspectiegegevens eerst de belangrijkste werkzaamheden. Daarna beoordeelt een expert of we de geselecteerde werkzaamheden daadwerkelijk op die manier uit voeren. De expert schat in of het overgebleven deel van de weg snel kan verslechteren. Zo ja dan vervangen we de gehele weg. Zo niet dan onderhouden we alleen dat deel dat slecht is.

We voeren ieder jaar na de winterperiode een inspectie uit. De periode tussen de inspectie en het opstellen van de begroting is te kort. We kunnen niet op tijd maatregelentoetsen uitvoeren. Voor deze toetsen kijken we naar de beste technische oplossing (incl. aanvullende onderzoeken) en begroten de kosten. Hierna prioriteren we wegen die we binnen het gestelde budget aanpakken. Begin 2020 informeren we de raad.

We houden rekening met andere werkzaamheden. Deze werkzaamheden kunnen ook door andere organisaties uitgevoerd worden (bijvoorbeeld een dijkverzwaring of aanleg van een warmtenet).

Komt uit de inspectie dat een klein deel van de weg onderhouden moet worden dan scharen we dat onder klein onderhoud. Ook het afwikkelen van meldingen is klein onderhoud.

Omdat asfalt gevoeliger is voor het uitstellen van onderhoud dan elementen verhardingen krijgen die wegen een hogere prioriteit.

Financiële vertaling in begroting en jaarrekening

Tabel Par. C-2
	Exploitatie	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Onderhoud wegen	1.401.000	1.401.000	1.401.000	1.401.000	1.401.000
	Totaal exploitatie	1.401.000	1.401.000	1.401.000	1.401.000	1.401.000
	Investeringen	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Verkeersveilig maken Crullaan (minimale variant) / Sectorale uitvoering Crullaan (verhoogde fietspaden)	684.000
2.	Verkeersveilig maken Zeggelaan (minimale variant)	635.000
3.	Parkeerplaatsen sportverenigingen en fietsvoorzieningen	110.000
4.	Kwaliteitsverbetering Oude Haven Dr.: c. Wandelpromenade / Havenkade	575.000
5.	Winkelstrip Nieuwstraat Lage Zwaluwe	150.000
6.	Investeringen wegen en verkeer (zie inv.progn.: thema Wegen 2021 e.v.)		300.000	16.500	16.000	40.000
	Totaal Investeringen	2.154.000	300.000	16.500	16.000	40.000

Geplande werkzaamheden
Vanuit Wegen geven we een financiële bijdrage aan integrale projecten. Kiezen we nieuw materiaal dan bekostigen we dat uit wegen. Herstraten van de rioleringsleuf bekostigt de riolering.

Uit de eerste inspectiegegevens komen de volgende wegen voor grootschaliger onderhoud: Delen van de Witteweg (tussen Zanddijk en Koekoekweg)en delen van Sluizeweg (Fietspaden). We toetsen deze wegen nog op noodzaak en aanpak. Als de inspectie aangeeft dat de kwaliteit D is betreft dat vaak kleinere wegvakken.

Het parkeerterrein van De Randoet herstraten we helemaal. De raad stelde hiervoor extra budget beschikbaar.

Samen met de trottoirs verbeteren we de kwaliteit van prioritaire looproutes. Uit de inspectie 2019 verwachten we een aantal wegen en trottoirs die niet meer voldoen aan kwaliteitsniveau C en B. De verhardingen die noodzakelijk onderhoud nodig hebben, pakken we in 2020 aan volgens het onderhoudsplan.

Dorpsschouwen
Ook in 2020 houden we een dorpsschouw houden samen met WWZ, de bewonersgroepen en andere belangenorganisaties. Zij doen een voorstel welke kern zij dit jaar willen schouwen. De de dorpsschouwen vallen onder klein onderhoud. De activiteiten staan niet apart in de begroting.

Voet- en fietspaden
Voor wat betreft de voetpaden richten we ons op de prioritaire looproutes. Hiervoor is extra budget beschikbaar gesteld. Trottoirs die buiten potentiele routes liggen of die onveilig zijn nemen we volgens Grip op Onderhoud wegen mee.

Toelichting investeringen (investeringsprognose 2020)
Prioritaire Looproute (uitvoering)
Zie Planning Openbare Werken 2020 en verder aan het begin van deze paragraaf.

Fietsveilig maken Crullaan (Made)
Het fietspad op de Crullaan maken we veiliger. Daarvoor verhogen we de fietspaden en aanliggende parkeerplaatsen.

Fietsveilig maken Zeggelaan (Terheijden)
Het fietspad op de Zeggelaan maken we veiliger. Daarvoor verhogen we de fietspaden en aanliggende parkeerplaatsen. We zijn ook bezig met de Centrumroute Terheijden. We stellen de werkzaamheden uit. Hierdoor garanderen we de verkeersdoorstroming in Terheijden.

Parkeerplaatsen (Sportverenigingen en fietsvoorzieningen.)
Het parkeerterrein van De Randoet (Made) herstraten we helemaal. De raad stelde hiervoor extra budget beschikbaar.

Winkelstrip Lage Zwaluwe
De winkelstrip knappen we op. Daarbij vragen we ook aan de ondernemers een steentje bij te dragen.

Kwaliteitsverbetering Oude Haven Drimmelen c Wandelpromenade en Havenkade.
We verbeteren de kwaliteit in de Oude haven in Drimmelen. Hiervoor pakken we in 2020 de Havenkade en de wandelpromenade aan. We weten niet zeker of alle werkzaamheden in 2020 afronden.

Beleidsuitgangspunten
Om Drimmelen doelmatig en duurzaam te verlichten gaan we verder met:

• Het toepassen van energiezuinige lichtbronnen;
• Het toepassen van slim energiemanagement;
• Het vervangen van oranje licht naar wit licht in de woongebieden (uitfaseren SOX lichtbronnen);
• Het vergroten van gelijkmatigheid van de openbare verlichting door het uitfaseren van avondbranders;
• Standaardisatie van materialen en kleurgebruik.

In het beleidsplan gaven we aan dat de keuze tussen Led of traditionele verlichting lieten afhangen van de Total Cost of Ownership (TCO). In de eerste jaren van de planperiode bleek dat alle TCO’s uitwezen dat led de beste oplossing is. Vandaar dat we nu geen TCO’s meer uitvoeren. We kiezen standaard voor led.
De openbare verlichting lift mee op de integrale aanpak van projecten. Bij vervanging van armaturen worden armaturen met dimmers en ledverlichting toegepast. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een standaard materialenpakket.
We hebben in de afgelopen jaren de achterstanden ingehaald. Ook het energieverbruik is omlaag gegaan.

Financiële vertaling in begroting en jaarrekening

Tabel Par. C-3
	Exploitatie	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Onderhoud lichtmasten / armaturen / schades (incl. groepsremplace)	403.000	403.000	403.000	403.000	403.000
	Totaal exploitatie	403.000	403.000	403.000	403.000	403.000

Geplande werkzaamheden
In de afgelopen jaren werkten we het achterstallig onderhoud aan de openbare verlichting weg. Nu komen we in een stabiele positie. In 2019 controleerden we de beheergegevens. In 2020 optimaliseren we de beheergegevens. Daaruit bepalen we een onderhoudsprogramma voor 2020 en voeren dit uit.

Binnen het project Oude haven van Drimmelen vervangen we de openbare verlichting. We gebruiken masten en armaturen die in de sfeer passen. Ook pakken we de openbare verlichting in het centrumplan Made en de centrumroute Terheijden (beide in delen) aan.

Beleidskader
Het kader voor de civiele kunstwerken is vastgesteld in de raadsvergadering van 2 juli 2009. Tijdens deze vergadering is het (incidenteel) veilig alternatief gekozen uit de Beleidsnotitie civiele kunstwerken en havens van 8 juni 2009.

Beleidsuitgangspunten
Als beleidsuitgangspunt is het niveau veilig vastgesteld. In 2009 is éénmalig budget beschikbaar gesteld voor het aanpakken van enkele grote (onveilige) knelpunten.

Onder de prioriteit veiligheid verstaan we of van het kunstwerk veilig gebruik kan worden gemaakt.
In 2018 inspecteerden we de kunstwerken. De meeste kunstwerken voldoen. Een uitvoeringsprogramma stellen we jaarlijks aan de hand van inspectie samengesteld. Er is geen vervangingsbudget beschikbaar. Indien een element aan vervanging toe is, vragen we een krediet aan de raad.

Financiële vertaling in begroting en jaarrekening

Tabel Par. C-4
	Exploitatie	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Onderhoud civiele kunstwerken	76.500	76.500	76.500	76.500	76.500
	Totaal exploitatie	76.500	76.500	76.500	76.500	76.500

Geplande werkzaamheden
In 2020 voeren we een inspectie uit. Op basis van de resultaten stellen we een onderhoudsprogramma 2020-2021 op. In dit onderhoudsprogramma komen de te onderhouden en te vervangen civieltechnische kunstwerken.

Civiele kunstwerken havens (reserve Herstel kunstwerken havens)
We kregen extra budget voor het herstel van aanmeerpalen en steigers in de haven van Terheijden. In programma 2 legden we dit al uit.

Het waterschap rondt de dijkverzwaringswerkzaamheden (langs de Mark) uiterlijk 2023 af. Daarom stellen we de werkzaamheden aan de oeverbescherming in de haven uit. Uiteraard houden we de damwand veilig.

Beleidskader en beleidsuitgangspunten
Het beleidskader met betrekking tot Openbaar groen is vastgelegd in het integraal groenbeleidsplan 2017 – 2026 ‘Groen leeft en verbindt’. Het groenbeleidsplan is een integrale nota voor alle groenplannen. Hierin heeft zowel biodiversiteit als duurzaamheid een belangrijke plek. We beheren ongeveer 2,3 miljoen m2 groen.
Het groenbeleid is gericht op duurzaam kwaliteitsgroen. Het groen binnen de bebouwde kom van de gemeente Drimmelen bestaat voor ongeveer 40% van het oppervlakte uit bosplantsoen, grove heesters, heesters & botanische rozen, bodembedekkers, hagen, vaste planten en landschappelijke beplanting. De andere 60% bestaat uit gazon, berm en kruidenrijk gras.
De totale hoeveelheid groen binnen en buiten de bebouwde kom bedraagt per inwoner 86 m².
In het openbaar gebied staan circa 18.000 bomen. In het stedelijk gebied staan circa 11.200 bomen.

Uitgangspunten Onderhoud groen:

• We beheren op ecologische basis
• We gebruiken geen chemische bestrijdingsmiddelen
• We passen zoveel als mogelijk bodembedekkers toe
• We accepteren op plaatsen waar dat kan kruidengroei
• We onderhouden het groen op beeldkwaliteit B
• De centrumgebieden, entree dorpen, recreatieve hot spots en herkenningspunten onderhouden we op beeldkwaliteit A
• Inwonertevredenheid van een 6,5

Financiële vertaling in begroting en jaarrekening

Tabel Par. C-5
	Exploitatie	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Renovaties / vervanging openbaar groen	114.850	114.850	114.850	114.850	114.850
2.	Onderhoud openbaar groen:
	a. bomen	199.899	199.899	199.899	199.899	199.899
	b. cultuurbeplanting	621.439	621.439	621.439	621.439	621.439
	c. grasvegetaties	151.424	151.424	151.424	151.424	151.424
	d. overige (natuurterreinen, recr. plaatsen, landsch. beplanting, bosplantsoen)	33.714	33.714	33.714	33.714	33.714
	Totaal Onderhoud openbaar groen	1.006.476	1.006.476	1.006.476	1.006.476	1.006.476
3.	Onderhoud ecologische verbindingszones (EVZ: dekking uit res. Groenaanleg)	35.500	35.500	35.500	35.500	35.500
4.	Grondverbetering boomvakken (coalitieakkoord)	40.000	30.000	0	0	0
5.	Onderhoud bermen (incl. egalisatie, verhoging biodiversiteit)	209.384	209.384	209.384	209.384	209.384
6.	Veilig maken fietspad (Rvk weg- Steenplaats Hooge en Lage Zwaluwe)	100.000	0	0	0	0
	Totaal exploitatie	1.506.210	1.396.210	1.366.210	1.366.210	1.366.210
	Investeringen	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
	Kwaliteitsverbetering Oude Haven Drimmelen: e. Parkje	150.000	0	0	0	0
	Totaal Investeringen	150.000	0	0	0	0

Geplande werkzaamheden
In 2020 besteden we het onderhoud aan bomen uit. Het bestek stelden we in samenwerking met gemeente Geertruidenberg op en gunden we in 2018.

Het onderhoud van plantsoen, gazons en perken is ondergebracht in een effectbestek. Het minimale beeldkwaliteitsniveau is B. Voor de entrees en hotspots kozen we voor beeldkwaliteitsniveau A. . We spreken de aannemer (MidZuid) wanneer hij de kwaliteit niet bereikt.
In 2020 voeren we de afspraken uit het effectbestek verder door. Zo neemt de intensiteit van de keuringen door aannemer toe en die van de gemeente af. De aannemer rapporteert de resultaten aan ons.
Verder is de tevredenheid van de burgers belangrijk bij het onderhoud van het groen. Ons streven is een inwonertevredenheid van een 6,5. De tevredenheid meten we ieder jaar. In 2018 haalden we een cijfer van 5,6. In 2019 was het cijfer een 6,2.
De aannemer is vrij om samen met de inwoners plannen te maken. De gemeente keurt die plannen en beoordeelt of die plannen passen binnen het beschikbare budget.

Het onderhoud van de ecologische verbindingszones (EVZ’s) brachten we onder bij het waterschap. We stelden hiervoor een samenwerkingsovereenkomst op. Daarin namen we onder andere het onderhoud op. Het niveau van het onderhoud beschreven we in gezamenlijk onderhoudsplan.

Onderhoud van bermen door te klepelen passen we niet meer toe. In 2020 maaien we op een nog hoger ecologisch niveau. Als de veiligheid het toelaat, slaan we stukken berm over met maaien. Hierdoor neemt de biodiversiteit toe.

Veilig maken fietspad (Ruilverkavelingsweg- Steenplaats Hooge en Lage Zwaluwe)
Langs het fietspad staan veel bomen. De bomenrij is opgenomen in het groenstructuurplan. Om deze structuur in de toekomst te behouden, verminderen we het aantal bomen.
De bomen staan langs een regionale kering van het waterschap. Het waterschap staat bomen op of langs een dijk niet toe. Tenzij de bomen er al staan.
De bomen staan nu te dicht op elkaar. Zij worden elkaars concurrenten. Hierdoor treedt taksterfte en -breuk op. Dit is niet veilig voor de gebruikers van het fietspad. De wijze waarop de uitvoering plaatsvindt onderzoeken we.

Investeringen
Vervangen zieke bomen in de Kastanje- en Iepenlaan in Made.
Zie Planning Openbare Werken 2020 en verder aan het begin van deze paragraaf.

Kwaliteitsverbetering Oude Haven Drimmelen c. Parkje
We verbeteren de kwaliteit in de Oude haven in Drimmelen. Hiervoor pakken we in 2020 het Parkje aan.
Samen met bewoners stelde we een ontwerp op. Het waterschap is bevoegd gezag en verleent vergunningen. We weten niet zeker of alle werkzaamheden in 2020 afronden.

Beleidskader en beleidsuitgangspunten
Het beleidskader voor Speelruimte legde u vast in het Beleidsplan Speelruimte 2015-2024 ‘Spelen is bewegen’. In dit plan stimuleren we sport en bewegen. In het coalitieakkoord stelde u extra middelen beschikbaar.

Uitgangspunten:

• De speeltoestellen en ondergronden zijn veilig en voldoen aan Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen (WAS). Dit besluit stelt onder andere eisen aan de veiligheid en aan het beheer van speeltoestellen in de openbare ruimte.
• De speeltoestellen en terreinen zijn schoon en heel.

Financiële vertaling in begroting en jaarrekening

Tabel Par. C-6
	Exploitatie	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	'Klein' onderhoud speelterreinen / -toestellen	23.710	23.710	23.710	23.710	23.710
2.	'Klein' onderhoud trapveldjes	5.060	5.060	5.060	5.060	5.060
3.	'Groot' onderhoud speelterreinen / -toestellen (Reserve Speelruimte)	36.500	36.500	36.500	36.500	36.500
4.	'Groot' onderhoud trapveldjes (Reserve Speelruimte)	4.500	4.500	4.500	4.500	4.500
	Totaal exploitatie	69.770	69.770	69.770	69.770	69.770
	Reserves	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Reserve Speelruimte: speelterreinen - toestellen (prg. 2)	36.500	36.500	36.500	36.500	36.500
2.	Reserve Speelruimte: trapveldjes (prg. 4)	4.500	4.500	4.500	4.500	4.500
	Totaal stortingen	41.000	41.000	41.000	41.000	41.000
3.	Onttrekking reserve t.b.v. uitvoering onderhoud (zie exploitatie)	-41.000	-41.000	-41.000	-41.000	-41.000
	Totaal reserves	0	0	0	0	0

Geplande werkzaamheden
Vier keer per jaar inspecteren we de speeltoestellen en terreinen. Aan de hand van de inspectieresultaten onderhouden of vervangen we onderdelen of gehele toestellen. Ook reinigen we de zandondergronden eens per drie jaar.

Beleidskader
Op gemeentelijk niveau is eind 2017 het Water en Rioleringsplan Drimmelen 2018-2022 (WRP) vastgesteld. Op regionaal niveau gelden voor de toekomst de uitgangspunten zoals opgenomen in het Bestuursakkoord Water Water met vuur (ondertekend op 23 mei 2011).
Binnen de “Samenwerking in de waterketen” wordt invulling gegeven aan de in het bestuursakkoord gestelde doelen:

Water met vuur

• Doelmatiger waterbeheer
• Doelmatigheidswinst
• Overheveling naar waterveiligheid
• Gematigde stijging lokale lasten
• Waterschappen zelfstandiger, rol provincies beperkter
• Toetsing Waterkeringen wordt teruggebracht naar een cyclus van 12 jaar
• Herziening belastingstelsel waterschappen
• Opschaling afvalwaterketenbeheer
• Dreigende wetgeving als stimulans.

Beleidsuitgangspunten Waterbeleidsplan
Bij het vaststellen van het WRP zijn nieuwe ambities vastgesteld. Deze ambities anticiperen vooral op klimaatverandering. Hieronder geven we de ambities weer:

• Afvalwater is het ambitieniveau gemiddeld (anticiperend)
• Hemelwater hoog (toekomstgericht)
• Grondwater midden (anticiperend)
• Oppervlaktewater midden (anticiperend)
• Bedrijfsvoering hoog (toekomstgericht).

Bij een middenniveau (anticiperend) schatten we de situatie met een voorzichtige afwachtende houding en heeft een horizon van 10 tot 15 jaar. Toekomstgericht (hoog niveau) betekent dat we daadwerkelijk rekening houden met de toekomst. Voor regenwater bijvoorbeeld rekenen we met intensievere buien dan voorheen. De horizon is dan 15 tot 25 jaar.

Financiële vertaling in begroting en jaarrekening

Tabel Par. C-7
	Exploitatie	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Onderhoud vrij verval riolering	171.000	171.000	171.000	171.000	171.000
2.	Onderhoud drukriolering	85.000	85.000	85.000	85.000	85.000
3.	Onderhoud Individuele Behandeling Afvalwater (IBA's)	45.000	45.000	45.000	45.000	45.000
4.	Onderhoud watergangen	25.500	50.500	25.500	50.500	25.500
5.	Onderhoud stedelijk water	17.000	17.000	17.000	17.000	17.000
	Totaal exploitatie	343.500	368.500	343.500	368.500	343.500
	Investeringen	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Vervanging riolering (zie investeringsprognose: thema Water 2021 e.v.)	0	1.564.200	2.480.000	1.833.300	2.286.000
	Totaal Investeringen	0	1.564.200	2.480.000	1.833.300	2.286.000

Geplande werkzaamheden
Toelichting vervangingsinvesteringen (investeringsprognose 2020)

In het WRP stelde de raad ambities vast. Zo rekende de gemeente Drimmelen als een van de eerste gemeenten in Nederland klimaatadaptatie (intensieve buien en de relatie met oppervlaktewater) in de riolering door. De uitkomsten combineerden we met inspecties, technische levensduur en uitbreiden van woonwijken. Ook bekeken we logische volgordes en verdeling van de werkzaamheden. Dit levert ten opzichte van de oude manier flinke verschuivingen op. Het is een nieuwe manier van werken. Om zeker te zijn dat we de juiste waarde geven aan criteria, beoordelen we de planning voor 2021 – 2025 in 2020. De uitkomsten verwerken we in de Voorjaars Nota 2020.

Oorspronkelijk planden we rioleringswerkzaamheden in de Fresiastraat (Made), Onderlangs Dijken (Hooge Zwaluwe) en Hoofdstraat (Terheijden) in 2020. Nu we nieuwe criteria hanteren, vinden er verschuivingen plaats. Ook deze drie straten nemen we mee in de beoordeling van de planning.

De voorgestelde planning sloten we kort met werkzaamheden op het gebied van wegen. De planning is niet statisch. Ieder jaar voeren we inspecties (wegen en riolering) uit die urgentie kan veranderen. We filteren de inspectiegegevens. Hierdoor ontstaat een lijst met potentiele werkzaamheden. Per onderdeel vindt een extra beoordeling plaats. Daarna prioriteren we de werkzaamheden. Onderstaande tabel geeft de werkzaamheden voor 2020 aan. De vermelde bedragen zijn de bijdrage vanuit riolering aan het werk:

De volgende rioolwerkzaamheden beschrijven we in Planning Openbare Werken 2020 en verder aan het begin van deze paragraaf

• Prinses Margrietstraat, Julianastraat (Hooge Zwaluwe);
• Boerenhoekstraat/Burg. Van Campenhoutstraat (Made);
• Centrumplan Made;
• Centrumroute Terheijden;
•  Voorbereiding rioolwerkzaamheden Stationstraat en omgeving.

Rioolwerkzaamheden Parallelweg (Wagenberg)
Dit wegenproject (tussen Wagenstraat en Brouwerijstraat richting bushalte), behelst het herstraten van het wegdek. De werkzaamheden zijn klaar in 2020. De rioolmaatregelen nemen we integraal mee. De werkzaamheden aan het riool zijn beperkt (hoofdzakelijk repareren). We verbeteren de toegankelijkheid van de gehele Parallelweg.

Oude Haven (Drimmelen)
In de oude haven van Drimmelen koppelen we daken en straten af. Ook maken we een nieuwe overstort naar de Amer. Sommige delen repareren we. Andere delen vervangen we.

Beleidskader
In 2018 heeft een actualisatie van de geplande onderhoudswerkzaamheden plaatsgevonden voor de periode van 2019-2028 en wordt er een uitvoeringsprogramma opgesteld voor de periode 2019-2021. In de actualisatie zijn alleen die panden meegenomen die overeenkomstig de KTD besluitvorming nodig zijn voor uitvoering van de kerntaken van de gemeente Drimmelen.
Om tot een betrouwbaardere onderhoudsplanning te komen die de mogelijkheid heeft om te kunnen anticiperen op vragen uit de organisatie, maatschappij en het gemeentebestuur is gekozen voor de methode van Conditiemeting conform NEN 2767.

In 2015 heeft besluitvorming plaatsgevonden over het gewenste conditieniveau (conditie 1 t/m 6) waaraan de panden moeten voldoen.
Conditie definitie en omschrijving;
Conditie 1:            uitstekend nieuwbouwkwaliteit en/of met nieuwbouw vergelijkbare kwaliteit;
Conditie 2:            goed nieuwbouwkwaliteit met de eerste tekenen van feitelijke veroudering;
Conditie 3:            redelijk het verouderingsproces is over de gehele linie duidelijk op gang gekomen;
Conditie 4:            matig het verouderingsproces heeft het element of het gebouw duidelijk in zijn greep;
Conditie 5:            slecht het verouderingsproces is min of meer onomkeerbaar geworden c.q. heeft het element/het gebouw zeer duidelijk in zijn greep
Conditie 6:            zeer slecht een zodanig slechte toestand dat dit niet meer te classificeren is onder conditie 5.

Beleidsuitgangspunten
In oktober 2015 heeft er besluitvorming (raadsbesluit) plaatsgevonden over het conditieniveau van het gemeentelijke vastgoed. Met bijbehorende classificaties en scores zal het meerjaren onderhoudsplan in uitvoering worden genomen. De jaarlijkse storting in de onderhoudsvoorziening is ca. € 510.000.
De planning betreft de periode van 2019-2028. In 2022 worden de gebouwen opnieuw geïnspecteerd en wordt geëvalueerd of we de juiste weg hebben gekozen met het vastgestelde beleid.

Geplande werkzaamheden
Onderstaand een overzicht van de grote geplande werkzaamheden in 2020 en deels doorgeschoven werkzaamheden van 2019. Bedragen zijn excl. BTW

Voor nadere details wordt verwezen naar het geactualiseerde onderhoudsplan voor de periode van 2019-2028. Door een aantal recente ontwikkelingen staan er bij een aantal panden werkzaamheden in de planning die naar verwachting “afhankelijk van besluitvorming” mogelijk worden doorgeschoven. Het betreft:

• Mayboom te Made in relatie tot het centrumplan Made.
• Gemeentehuis te Made verduurzaming naar energieneutraal.

Financiële vertaling in begroting en jaarrekening

Tabel Par. C-8
	Exploitatie	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Planon gebouwenbeheer (voorziening)	509.986	509.986	509.986	509.986	509.986
	Totaal exploitatie gebouwenbeheer	509.986	509.986	509.986	509.986	509.986
	Reserves	Begroting 2020
		2020	2021	2022	2023	2024
1.	Storting reserve Onderhoud zwembaden	175.000	175.000	175.000	175.000	175.000
2.	Onttrekking reserve Onderhoud zwembaden	0	0	0	0	0
	Totaal reserves	175.000	175.000	175.000	175.000	175.000
Tot 2020 hebben we in de begroting een apart onderdeel voor het onderhoud van de zwembaden opgenomen. In 2019 renoveren we de zwembaden en stellen we een meerjaren onderhoudsplan op. Dit onderhoud nemen we daarna mee in het gebouwenbeheer. De huidige reserve onderhoud zwembaden zetten we dan om in een onderhoudsvoorziening. Het gebruiken van een reserve voor het onderhoud is niet gebruikelijk. Het onderhoud van de zwembaden schommelde te veel a.g.v. het meer of minder intensieve gebruik waardoor de onderhoudswerkzaamheden in onvoldoende mate aansloten met het onderhoudsplan. De provinciaal toezichthouder heeft daarom in 2016 ingestemd met de reservevorming. In de meerjarenbegroting hebben we een jaarlijkse storting van € 175.000 opgenomen. Omdat we nog geen meerjaren onderhoudsplan hebben, nemen we ook geen onderhoud op in de begroting.