A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Gemeente Drimmelen vindt het belangrijk om risico’s te beheersen. Het gaat om risico’s die van invloed zijn op het behalen van de programmadoelstellingen. Door inzicht in de risico’s kunnen we op een verantwoorde manier besluiten nemen. In deze paragraaf leest u:

• het beleid over de weerstandscapaciteit en risico’s
• een inventarisatie van de risico’s
• een inventarisatie van de weerstandscapaciteit
• weerstandsvermogen
• financiële kengetallen
• een beoordeling van de verhouding tussen kengetallen en de financiële positie.

Risicomanagement
Dit is een continu proces van identificeren en kwantificeren van risico’s en het bepalen van activiteiten die de kans van optreden en/of de gevolgen van risico’s beheersbaar houdt/maakt.

Risicomanagementbeleid
In het beleid risicomanagement en weerstandsvermogen (2013) stellen we kaders over de reikwijdte en toepassing van risicomanagement. De belangrijkste elementen uit dit beleid zijn:

• We houden een zekerheidspercentage van 90% aan voor het berekenen van de benodigde weerstandcapaciteit.
• We streven naar een ratio weerstandsvermogen van minimaal 1.0.

Risico
Een risico is een obstakel (of een bedreiging) in het bereiken van onze doelen.

Risicoprofiel
De afdelingen van de gemeente Drimmelen stellen een dynamisch risicoprofiel op. Hiervoor gebruiken we het softwareprogramma NARIS® (NAR Risicomanagement Informatie Systeem). Dit systeem inventariseert en beoordeelt risico’s. In totaal zijn er 46 risico's die het realiseren van onze programmadoelstellingen kunnen bedreigen.

Risicokaart
De tabel (‘risicokaart’) geeft inzicht in de spreiding van de risico’s naar kans en financieel gevolg. De nummers in de risicokaart komen overeen met de geïnventariseerde risico’s (46).

Risico top 10
In het overzicht hieronder ziet u de 10 risico’s die de meeste invloed hebben op het berekenen van de weerstandscapaciteit. Het invloed percentage geeft de invloed van een risico op het totale risicoprofiel weer.

Totaal financieel risico
In het overzicht hieronder ziet u het financiële risico dat gemeente Drimmelen loopt uitgesplitst in de top 10 en overige risico’s.

Sinds 25 mei 2018 geldt de Algemene Verordening Gegevensbescherming. De toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens, paste in 2019 boetebeleidsregels aan. Hierdoor is het boetebedrag aanzienlijk lager. Daarnaast sloten we een cybersecurityverzekering af om minder risico te lopen. Beide elementen zorgen in 2020 voor een verlaging van het risicoprofiel ten opzichte van 2018 en 2019.

Toelichting bij risico's
1. Dijkverzwaring van de Mark
In 2018 begon het waterschap Brabantse Delta met de voorbereiding van de dijkverzwaring van de Mark ter hoogte van Terheijden. Eind 2019 besluit het waterschap over de manier waarop de dijkverzwaring plaatsvindt. Het waterschap wil een financiële bijdrage van de gemeente Drimmelen ontvangen. Hierover zijn geen afspraken gemaakt. Het is mogelijk dat een financiële bijdrage van de gemeente noodzakelijk is.

2. Overschrijding krediet renovatie zwembaden
De kosten voor renovatiewerkzaamheden en installaties aanbrengen in de Randoet en het Puzzelbad kunnen ruim 10% uitstijgen boven het beschikbare krediet.

3. Liquiditeitsproblemen bij Juzt
Als gemeenten niet ingrijpen leidt dit tot faillissement. We streven naar een gecontroleerde zorgoverdracht om zorg voor jeugdigen (en ouders) te garanderen en de expertise van jeugdzorgprofessionals te behouden binnen de regio. Zowel faillissement als gecontroleerde zorgoverdracht leiden tot een financiële afrekening voor de 16 gemeenten in West-Brabant.

4. Garantstelling verlenen aan Stichting De Wijngaerd
De gemeenteraad besloot op 16 juli 2015 een gemeentegarantie te verlenen aan stichting de Wijngaerd. Zo kon de stichting de renovatie financieren van de huidige huisvestiging en tijdelijke huisvesting betalen.
In de akte van borgtocht (november 2015) staan de volgende voorwaarden:
- De aflossing van de lening loopt evenredig mee met de totale aflossing (inclusief extra aflossingen) van de totale financiering, zodat leningen een gelijke looptijd hebben.
- Bij een eventueel verlies van zelfstandigheid van Stichting De Wijngaerd door fusie en/of overname komt deze akte van borgtocht te vervallen.

5. Taak Hulp bij huishouden kan niet binnen budget uitgevoerd worden
De landelijke regiecommissie reële kostprijs Wmo doet onderzoek naar tarieven Hulp bij het huishouden (HbH) 2018 en 2019. Aanleiding is een melding door een zorgaanbieder die het niet eens is met de gemaakte (tarief)afspraken 2018 en 2019. Uitspraak van de regiecommissie leidt mogelijk tot financiële consequenties. Vanaf 2019 is Hulp bij het huishouden weer volledig een maatwerkvoorziening. Dit heeft mogelijk een aantrekkende werking op de vraag naar Hulp bij het huishouden. Ook vergrijzing kan leiden tot een toename van de vraag. Toepassing van de algemene maatregel van bestuur (AMvB) betekent dat (loon)ontwikkelingen in de thuiszorgsector leiden tot (sterk) stijgende tarieven.

6. Taak jeugdzorg kan niet binnen budget uitgevoerd worden
De transitie jeugdzorg blijft een risico. De transformatie betekent dat we inzetten op preventie (eigen kracht inwoners, hulp dicht bij huis) zodat dure specialistische jeugdhulp vermindert. Het afgelopen jaar kostte de jeugdhulp aanzienlijk meer. In 2018 troffen we regionaal en lokaal maatregelen om de kosten te beheersen. In 2019 zien we de resultaten hiervan.

7. Aantrekkende werking van het abonnementstarief voor eigen bijdragen Wmo
Door verlaging van de eigen bijdragen voor Wmo-voorzieningen neemt de vraag ernaar toe.

8. Precario kan mogelijk niet helemaal worden geïnd
Er bestaat een mogelijkheid dat we niet de hele opbrengst precariobelasting 2017 over kabels en leidingen kunnen innen. Dit is afhankelijk van de uitspraak in beroepsprocedures bij de bestuursrechter. Er is nog geen datum bekend waarop deze procedures bij de bestuursrechter dienen.

9. Bepaling doelvermogen stortplaats Zevenbergen door mogelijke overdracht naar de provincie
De eeuwige durende nazorg van de stortplaats Zevenbergen moet overeenkomstig de leemtewet, nadat een nazorgplan en het doelvermogen zijn vastgesteld, worden overgedragen aan de provincie Noord-Brabant (PNB). Onze Gemeenschappelijke regeling (GR) heeft hiervoor een doelvermogen (beheerd door PNB) beschikbaar. Het benodigde doelvermogen wordt berekend aan de hand van een nazorgplan en wordt mede bepaald door de te hanteren rekenrente. PNB heeft aangegeven dat de rekenrente lager wordt waardoor het doelvermogen ontoereikend zou zijn en door de GR moet worden bijgestort. Om dit te voorkomen is in juli 2019 met PNB en de GR een overeenkomst afgesloten waarbij de sluiting 5 jaar wordt uitgesteld. Deze 5 jaar geven de ruimte om technologische ontwikkelingen te onderzoeken waardoor het doelvermogen lager kan worden. De kosten, voor beheer en onderhoud van de stortplaats en de onderzoeken, ten gevolge van het uitstel worden uit het doelvermogen gehad. De eerste 5 jaar, tot en met juli 2024, zijn er geen financiële consequenties voor de gemeenten.

10. Eén of meerdere civieltechnische kunstwerken vervangen, waarvoor in de voorziening geen budget is opgenomen
Tijdens inspecties proberen we vijf jaar van tevoren een inschatting te maken van het risico van einde levensduur. Twee jaar voor vervanging zijn de kosten aan te geven. Afspraak is dat we een raadsbesluit maken als vervanging nodig is.

De weerstandscapaciteit is het geheel aan middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten die onverwachts en substantieel zijn te dekken. We maken onderscheid in:

Incidentele weerstandscapaciteit
Het vermogen om calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van taken op het geldende niveau.

Structurele weerstandscapaciteit
De middelen die permanent kunnen worden ingezet om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de bestaande taken.

Benodigde weerstandscapaciteit
Op basis van de onderkende risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie passen we toe omdat het reserveren van het maximale bedrag (€ 11,5 miljoen - zie tabel Totaal financieel risico) ongewenst is. De risico’s treden niet allemaal tegelijk op. In de tabel hieronder leest u de kansverdeling en de resultaten van de risicosimulatie.

Conclusie:

Het is 90% zeker dat alle risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 2,79 miljoen (begroting 2019: € 2,74 miljoen). 

Beschikbare weerstandscapaciteit
De beschikbare middelen om de risico’s op te vangen, noemen we weerstandscapaciteit. We maken onderscheid tussen incidentele en structurele weerstandscapaciteit.

Weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen geeft de relatie aan tussen de risico’s waar geen maatregelen voor zijn getroffen of waar na het treffen van maatregelen nog restrisico’s overblijven en de capaciteit die een gemeente heeft om die niet begrote kosten op te vangen. 

De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit, kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen .

Financiële kengetallen
(en beoordeling van de onderlinge verhouding tussen deze kengetallen in relatie tot de financiële positie)

Bij de vernieuwing van de BBV is, op basis van advies van de commissie Depla, voorgeschreven dat er in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen.

Naast de kengetallen wordt een beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen in relatie tot de financiële positie opgenomen. De invoering van de kengetallen is voornamelijk bedoeld om de financiële positie voor raadsleden inzichtelijker te maken. De kengetallen hebben geen functie als normerings-instrument in het kader van financieel toezicht.

De vijf kengetallen zijn:

1. Schuldquote:
   1. netto schuldquote;
   2. netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen;
2. Solvabiliteitsratio;
3. Grondexploitatie;
4. Structurele exploitatieruimte en
5. Belastingcapaciteit.