A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing

De gemeente Drimmelen vindt het belangrijk om risico’s te beheersen. Het gaat om risico’s die van invloed zijn op het behalen van de programmadoelstellingen. Door inzicht in de risico’s kunnen we op een verantwoorde manier besluiten nemen. In deze paragraaf leest u:

• het beleid over de weerstandscapaciteit en risico’s
• een inventarisatie van de risico’s
• een inventarisatie van de weerstandscapaciteit
• weerstandsvermogen
• financiële kengetallen
• een beoordeling van de verhouding tussen kengetallen en de financiële positie.

Risicomanagement

Dit is een continu proces van identificeren en kwantificeren van risico’s en het bepalen van activiteiten die de kans van optreden en/of de gevolgen van risico’s beheersbaar houdt/maakt.

Risicomanagementbeleid

In de nota risicomanagement en weerstandsvermogen (2021) stellen we kaders voor de reikwijdte en toepassing van risicomanagement. De belangrijkste elementen uit dit beleid zijn:

• We houden een zekerheidspercentage van 90% aan voor het berekenen van de benodigde weerstandcapaciteit.
• We streven naar een ratio weerstandsvermogen van minimaal 1.0.

Risico

Een risico is een obstakel (of een bedreiging) in het bereiken van onze doelen.

Risicoprofiel

De afdelingen van de gemeente Drimmelen stellen een dynamisch risicoprofiel op. Hiervoor gebruiken we het softwareprogramma NARIS® (NAR Risicomanagement Informatie Systeem). Dit systeem inventariseert en beoordeelt risico’s. In totaal zijn er op dit moment 61 risico's die het realiseren van onze programmadoelstellingen kunnen bedreigen.

Risicokaart

De tabel (‘risicokaart’) geeft inzicht in de spreiding van de risico’s naar kans en financieel gevolg. De nummers in de risicokaart komen overeen met de geïnventariseerde risico’s (61).

Risico top 10

In het overzicht hieronder ziet u de 10 risico’s die de meeste invloed hebben op het berekenen van de weerstandscapaciteit. Het invloed percentage geeft de invloed van een risico op het totale risicoprofiel weer.

Totaal financieel risico

In het overzicht hieronder ziet u het financiële risico dat de gemeente Drimmelen loopt uitgesplitst in de top 10 en overige risico’s.

Voor het afdekken van de nu bekende risico’s is een hoger bedrag nodig dan bij de begroting 2021. Dit heeft twee belangrijke oorzaken:

• Het risico dat het budget voor de decentralisatie van beschermd wonen en maatschappelijke opvang niet toereikend zal zijn.
• Het risico dat de lening voor de restauratie en herbestemming van de Bernarduskerk niet meer door BOEi betaald kan worden. De gemeente zal in dat geval het verschuldigde (rest)bedrag aan rente en aflossing moeten betalen en als verlies op de gemeentelijke begroting moeten nemen.

De organisatie van Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang is de verantwoordelijkheid van centrumgemeente Breda die hiervoor ook de financiële middelen ontvangt. Deze verantwoordelijkheid verschuift gefaseerd naar alle gemeenten. Mensen met psychiatrische en sociaal-maatschappelijke problemen moeten zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen.

Vanaf 2021 zijn de gemeente in regio Breda gezamenlijk verantwoordelijk voor beschermd wonen, zowel inhoudelijk als financieel. Dit betekent dat tekorten op het regionale budget door de gemeenten gezamenlijk gedragen worden, naar rato van het aantal inwoners. Voor 2021 en 2022 worden geen tekorten voorzien. De begroting/meerjarenraming is echter met grote onzekerheden omgeven. Daarom is er het risico dat het gemeentelijke aandeel in het regionale tekort hoger uitvalt.

Toelichting bij risico's

1. Nadelige gevolgen klimaatverandering. Overstromingen, wateroverlast, droogte en hitte

Door extreme buien, stijging van het oppervlaktewater en het grondwater is er kans op waterschade aan particuliere en gemeentelijke eigendommen. Door extreme droogte is er kans op schade aan panden als door uitdrogen de bodem daalt. Ook is er kans op schade aan planten en bloemen door de hitte.

2. Dijkverzwaring van de Mark

In 2018 is het waterschap Brabantse Delta begonnen met de voorbereiding van de dijkverzwaring van de Mark ter hoogte van Terheijden. Eind 2019 is er een besluit genomen over de manier waarop de dijkverzwaring plaats vindt. Het waterschap heeft aangegeven een bepaalde financiële bijdrage van de gemeente Drimmelen te willen ontvangen. Hierover zijn geen afspraken gemaakt. Het is niet onmogelijk dat een financiële bijdrage noodzakelijk is.

3. Het begrote budget voor jeugdzorg is ontoereikend als gevolg van excessen in zorgvraag

De druk op de jeugdwet is al meerdere jaren toenemend. Met het inzetten van een 'taskforce jeugd' streven we naar het doorbreken van deze trend. Ook regionaal wordt volop ingezet op transitie en kostenbeheersing. Echter hebben we te maken met het na-ijleffect van corona. Daarnaast zien we een stijging van de kosten in zorgvorm landelijke transitie arrangementen. Dit betreft dure zorgproducten waar we zeer beperkte invloed op hebben. Ook de kosten jeugdbescherming/jeugdreclassering stijgen, waarbij het aantal en de trajectduur toenemen. Het vermoeden bestaat dat deze toename samenhangt met corona en nog enige tijd zal na-ijlen. Ook de kosten van ambulante zorg stijgen. We zetten stevig in op de inkoop van ambulante zorg per 2023, omdat dit een belangrijk sturingsinstrument is. Ook kan sprake zijn van incidentele excessen in (omvang) van zorgvraag met "dure" indicaties als gevolg.

4. Dure woningaanpassing WMO

Een Wmo-cliënt heeft een uitzonderlijk dure woningaanpassing aangevraagd. Juridische procedure loopt maar de uitkomst daarvan is onzeker.

5. Overschrijding krediet renovatie zwembaden

Door de late oplevering liggen er claims van aannemers en exploitant voor extra kosten en derving van inkomsten. Er is nog geen definitieve afronding van werkzaamheden door afkeuring en geen overeenstemming van meer en minderwerk met de hoofdaannemer. Indien niet verrekenbaar vormt dit een potentieel risico. Renovatiekrediet kan nog niet worden afgesloten i.v.m. onzekerheid over de uitspraak c.q. uitkomsten van de rechtszaak tegen de hoofdaannemer. Vóór de aanvang van het nieuwe zwemseizoen 2022 moeten nog een aantal herstelwerkzaamheden plaatsvinden.

6. Activering garantstelling Stichting De Wijngaerd

De gemeenteraad besloot op 16 juli 2015 een gemeentegarantie te verlenen aan stichting de Wijngaerd. Zo kon de stichting de renovatie van haar huisvestiging en tijdelijke huisvesting financieren. Indien De Wijngaerd haar rente- en aflossingsverplichtingen jegens de geldverstrekker niet kan voldoen, volgt in de plaats stelling door de gemeente.

7. Insolventie van BOEi i.r.t. Sociaal Cultureel Dorpshart Made

De gemeenteraad heeft op 28 januari 2021 een besluit genomen over de ontwikkeling van het sociaal cultureel dorpshart Made. BOEi heeft een borgstelling van de gemeente gekregen voor een lening die zij afsluit bij de BNG voor de restauratie en herbestemming van de Bernarduskerk. Daarnaast legt de gemeente een lening door aan BOEi. Indien BOEi de lening niet meer zou kunnen betalen, zal de gemeente het verschuldigde (rest)bedrag aan rente en aflossing moeten betalen aan de BNG en als verlies op de gemeentelijke begroting moeten nemen.

8. Decentralisatie beschermd wonen en maatschappelijke opvang leidt tot extra invoeringskosten

De organisatie van Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang is de verantwoordelijkheid van centrumgemeente Breda die hiervoor ook de financiële middelen ontvangt. Deze verantwoordelijkheid verschuift gefaseerd naar alle gemeenten. Mensen met psychiatrische en sociaal-maatschappelijke problemen moeten zo zelfstandig mogelijk kunnen wonen.

De gemeenten in de regio Breda kiezen 1 januari 2021 als startdatum voor de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor beschermd wonen, zowel inhoudelijk als financieel.
De regionale begroting voor beschermd wonen in 2021 laat een tekort zien. Deze begroting is echter met veel onzekerheden omgeven. In de begroting is vooralsnog structureel een bedrag opgenomen voor de bijdrage aan het regionale tekort. Vanwege de vele onzekerheden is het risico dat het gemeentelijke aandeel in het regionale tekort hoger uitvalt.

9. Landelijke herverdeling Buigbudget

De Buig middelen worden bijna jaarlijks via een nieuwe rekenformule herverdeeld. De huidig gehanteerde formule maakt gemeente Drimmelen tot een voordeel gemeente waarbij er meer budget wordt ontvangen dan nodig is om de bijstand uitgaven te financieren. Bij een nieuwe herverdeling kan het voordeel komen te vervallen.

10. Bepaling doelvermogen stortplaats

In 2024 is het mogelijk dat de stortplaats in Zevenbergen (vanuit de GR Nazorg Gesloten Stortplaatsen) wordt overgedragen naar de provincie. Op dat moment zal opnieuw worden bepaald welk vermogen de provincie nodig heeft om de nazorg kostendekkend uit te kunnen voeren. Niet uit te sluiten valt dat zal worden geconstateerd dat het dan beschikbare vermogen ontoereikend is. In dat geval zullen de bij de GR aangesloten gemeenten een aanvullende vermogensdotatie moeten doen.

De weerstandscapaciteit is het geheel aan middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten die onverwachts en substantieel zijn te dekken. We maken onderscheid in:

Incidentele weerstandscapaciteit

Het vermogen om calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van taken op het geldende niveau.

Structurele weerstandscapaciteit

De middelen die permanent kunnen worden ingezet om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de bestaande taken.

Benodigde weerstandscapaciteit

Op basis van de onderkende risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie passen we toe omdat het reserveren van het maximale bedrag (€ 17,1 miljoen - zie tabel A-4) ongewenst is. De risico’s treden namelijk niet allemaal tegelijk op. In de tabel hieronder leest u de kansverdeling en de resultaten van de risicosimulatie.

Conclusie:

Het is 90% zeker dat alle risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 3,8 miljoen (begroting 2020: 3,3 miljoen).

Beschikbare weerstandscapaciteit

De beschikbare middelen om de risico’s op te vangen, noemen we weerstandscapaciteit. We maken onderscheid tussen incidentele en structurele weerstandscapaciteit.

Weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen geeft de relatie aan tussen de risico’s waar geen maatregelen voor zijn getroffen of waar na het treffen van maatregelen nog restrisico’s overblijven en de capaciteit die een gemeente heeft om die niet begrote kosten op te vangen. 

De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit, kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.

Financiële kengetallen

(en beoordeling van de onderlinge verhouding tussen deze kengetallen in relatie tot de financiële positie)

Bij de vernieuwing van de BBV is, op basis van advies van de commissie Depla, voorgeschreven dat er in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen.

Naast de kengetallen wordt een beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen in relatie tot de financiële positie opgenomen. De invoering van de kengetallen is voornamelijk bedoeld om de financiële positie voor raadsleden inzichtelijker te maken. De kengetallen hebben geen functie als normerings-instrument in het kader van financieel toezicht.

De vijf kengetallen zijn:

1. Schuldquote:
   1. netto schuldquote;
   2. netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen;
2. Solvabiliteitsratio;
3. Grondexploitatie;
4. Structurele exploitatieruimte en
5. Belastingcapaciteit.