Programma burger en bestuur
Veiligheid
Op het gebied van veiligheid zijn in 2023 weer belangrijke stappen gezet om ondermijning tegen te gaan. In Baronie-verband is BIBOB-beleid (Bevordering IntegriteitsBeoordeling Openbaar Bestuur) opgesteld en vervolgens door het college vastgesteld. Tevens zijn we sinds juni aangesloten bij Meld Misdaad Anoniem en is er samen met partners veel aandacht besteed aan voorlichting en aan vroegsignalering van problemen bij jongeren. Er is een extra BOA gestart en voor het cameratoezicht is een uitvoeringsplan opgesteld met afwegingscriteria.
Dienstverlening en samenwerking met inwoners
In november is het nieuwe dienstverleningsconcept in de raad vastgesteld. Het participatiebeleid is verder in ontwikkeling in samenspraak met onze inwoners en de gemeenteraad is in het najaar gestart met de werkgroep vernieuwing lokale democratie.
Levendige Dorpen
In 2023 is hard gewerkt aan het sociaal-cultureel centrum Bernardus zodat de opening begin 2024 plaats kon vinden. Samen met de bewoners van Lage Zwaluwe is gewerkt aan een toekomstvisie voor het dorp. De visie wordt begin 2024 ter vaststelling voorgelegd aan de gemeenteraad.
Programma openbare ruimte
In 2023 heeft het weer een behoorlijke invloed gehad op de werkzaamheden. Vooral in het najaar viel er veel regen waardoor werkzaamheden vertraging opliepen. Vooral de projecten Rioolmaatregelen Nachtegaalstraat Made en de Griendwerkerstraat in Lage Zwaluwe hadden veel last van het overtollige regen.
Natuur en Groen
Voor het vergroten van de biodiversiteit en de klimaatadapatie combineerden we reguliere reconstructies met het aanplanten van extra bomen, legden veel groene parkeerplaatsen aan en vormden “normaal” groen om tot “biodivers” groen. De overlast van jacobskruiskruid viel in 2023 mee. Tenslotte stelde we samen met groenpartners en de ZLTO het concept Biodiversiteitsplan op.
Verkeer en inrichting openbare ruimte
Door het extra krediet dat de raad beschikbaar stelde, maakte het project Bypass Zoutendijk in 2023 grote vorderingen. We gaven Prorail opdracht om de overweg verder uit te werken, legden het bestemmingsplan ter inzage en bereikten overeenstemming over de aankoop van de benodigde percelen. Daarnaast maakten we in overleg met de bewoners een plan voor het gedeelte van de Zoutendijk binnen de kom en besteedden we dit werk aan. Voor het verbeteren van de fietsveiligheid tussen de Wagenbergsestraat en de Zwaluwseweg in Hooge Zwaluwe pasten we in overleg met de inwoners de plannen aan en werkten het plan technisch uit.
Voor het beperken van verkeersoverlast ondernamen we verschillende acties. We bedachten samen met bewoners oplossingen voor de overlast in de Batterij in Drimmelen. We plaatsen daar camera’s. Verder werkten we samen met ouders, sportverenigingen en de school veilige fiets- en sportroutes in Wagenberg uit in een plan. Ter voorbereidingen voor de Zeggeweg Terheijden en de rotonde Haasdijk overlegden we regelmatig met de bewoners en kwamen we zo tot een definitief ontwerp. Tenslotte lukte het bij het bespreken van de concessie Openbaar Vervoer met de provincie om de bestaande OV-routes te handhaven.
Water
Het waterschap startte met het verstevigen van de dijken langs de Mark. In overleg met ons werden de plannen aangepast om de overlast te beperken. In 2023 stelde de raad een nieuw water- en rioleringsplan vast.
Programma ruimte, wonen, duurzaamheid en economie
Woningbouw en ruimte
Ook in 2023 heeft woningbouw hoge prioriteit gekregen. Er zijn 138 nieuwe woningen opgeleverd. Helaas is een aantal grote plannen vertraagd door procedures bij de Raad van State. Al onze plannen zijn getoetst aan het programma Wonen en voldoen aan eisen op het gebied van duurzaamheid. Ongeveer 60% van de woningen die wij bouwen komt terecht bij eigen inwoners. De duurzaamheids- en startersleningen zijn voortgezet. Voor Hooge Zwaluwe zijn na een participatietraject twee kansrijke woningbouwlocaties benoemd. Inmiddels is er grond aangekocht in Hooge Zwaluwe Zuid en is de gebiedsontwikkeling hiervan opgestart.
2023 stond ook in het teken van opvang en huisvesting van aandachtsgroepen. Wij hebben met succes een groep Oekraïense vluchtelingen opgevangen. Eerst op een boot in Lage Zwaluwe en later in woningen verspreid over de gemeente. De achterstand in de huisvesting van statushouders is ingelopen. Met betrekking tot asielzoekers heeft er eind vorig jaar crisisnoodopvang plaatsgevonden in het gemeentehuis. Tenslotte zijn de voorbereidingen gestart om twee groepen van maximaal 75 asielzoekers te huisvesten in onze gemeente.
De Omgevingswet is op 1 januari 2024 ingegaan. De invoering is door een goede voorbereiding goed verlopen. De komende jaren gaan we werken aan een omgevingsplan. Het implementatieplan hiervoor wordt binnenkort vastgesteld.
Duurzaamheid
In 2023 zijn we in vier wijken gestart met het opstellen van wijkuitvoeringsplannen in nauw overleg met de betrokken bewoners en partners. In deze plannen staat hoe we komen tot aardgasvrije woningen en panden en daarmee tot CO2-reductie dankzij duurzamer energie. In 2023 is daartoe ook het Energiebespaarteam (EBT) opgericht. Een klein team met eigen mensen dat de komende jaren inwoners helpt met de verduurzaming van hun woning. Voor de toekomstige energievoorziening van het kassengebied Plukmade zijn samen met de ondernemers duurzame oplossingen onderzocht. Dat onderzoek loopt in 2024 door. Verder hebben we ook in 2023 onze inwoners en bedrijven gestimuleerd om met duurzaamheidsmaatregelen aan de slag te gaan. We hebben dat onder andere gedaan met het energieloket, met collectieve inkoopacties en onze energieambassadeurs.
Met de acties tegelwippen en plantpakketten voor een vierkante meter verharding, hebben wij bewoners bewust gemaakt en gestimuleerd om aan de slag te gaan met klimaatadaptie.
Het zonneveldendossier heeft ook in 2023 onze aandacht gevraagd. Er heeft een herbeoordeling plaatsgevonden van de vijf aanvragen voor een zonnepark. Uiteindelijk is voor 2 parken een ontwerpvergunning afgegeven. Na de zienswijzeperiode is een vergunning verleend voor Zonnepark De Bergen.
De nieuwe welstandsnota heeft ertoe geleid dat er meer mogelijkheden zijn voor verduurzaming van monumenten en woningen in beschermde dorpslinten. De verduurzaming van het gemeentehuis is afgerond en beoordeeld op energielabel B. Gestart is met het opstellen van een duurzaamheidsroutekaart voor alle gemeentelijke gebouwen.
Economie, recreatie en toerisme
Eind 2023 is een draagvlakonderzoek opgestart onder de lokale ondernemers voor een ondernemersfonds. Afhankelijk van het resultaat zullen verdere stappen worden gezet voor de invoering van zo’n fonds.
Afgelopen zomer is de toeristisch-recreatieve veerverbinding naar de Hofmansplaat van start gegaan. Verder loopt er onderzoek naar een driehoeksverbinding (Drimmelen-Geertruidenberg-Hank) voor fietsers en wandelaars. Plannen voor de kop van de haven in Lage Zwaluwe (inclusief strandje), de entree van de Kleine Schans en het doortrekken van het Beverpad zijn in voorbereiding.
Met betrekking tot afvalinzameling zijn we in 2023 gewisseld van inzamelaar, zijn de minicontainers vervangen en is er gekozen voor een nieuwe manier van inzameling van oud papier en karton. De nieuwe werkwijze zal in 2024 worden uitgerold.
Programma Sociaal Domein
Het afgelopen jaar kenmerkt zich door oplopende kosten. De vraag naar ondersteuning, hulp en zorg blijft toenemen. Hier zijn meerdere oorzaken voor, zoals vergrijzing maar ook als de alsmaar complexer wordende samenleving. Ook de kosten nemen toe met name door toenemende personeelskosten.
Ook zien we een toenemende druk op de accommodaties. Accommodaties zijn belangrijk voor de leefbaarheid van onze kernen. Steeds vaker moeten we als gemeente laveren tussen de wens om in iedere kern voorzieningen te hebben en de toenemende kosten die dat met zich meebrengt.
Een andere ontwikkeling die we zien is de huisvesting van aandachtsgroepen. Het aantal statushouders neemt toe en dat legt druk op onze woningen, maar ook op de sociale voorzieningen zoals scholen, vluchtelingenwerk en maatschappelijke hulpverlening. Ook de begeleiding van deze doelgroepen vraagt meer en soms ook andere zaken van de gemeente.
Onderwijs, jeugd en gezondheid
Er is een aantal onderzoeken uitgevoerd voor scholen in de gemeente. Het gaat hier om het Dongemond College, Den Duin en de drie scholen in Terheijden. De vorming van IKC’s blijft daarbij het streven.
Ook jeugdzorg blijft in ontwikkeling. Nog steeds nemen de kosten en aantallen jeugdigen die gebruik maken van jeugdzorg toe. Door het vaststellen van de visie op de jeugdzorg in de regio West-Brabant Oost in 2022 is regionaal de stap gezet om te komen tot beheersing van die kosten. In 2023 is de visie uitgewerkt tot het regionale strategieplan “Dichtbij en op maat”. Een belangrijk onderdeel van het strategieplan is de nieuwe inkoop en de vorming van Stevige Lokale Teams.
We blijven inzetten op verstevigen van het Centrum voor Jeugd en Gezin, Een voorbeeld is de samenwerking met het onderwijs, door middel van “jeugdcoaches” op de scholen. De toenemende kosten van het CJG zijn een belangrijk punt van aandacht. Ook hier geld dat de cao-ontwikkelingen een groot deel verklaren.
De ontwikkeling van een visie voor het Sociaal Domein zal gaan bijdragen aan het integraal bekijken van alle vraagstukken. Door steeds meer aan de voorkant, of -zoals sommige experts het noemen- het hoofdveld, te proberen de druk op de zorg af te verlichten.
Zorg voor kwetsbare burgers
Ook dit jaar is de energietoeslag toegekend aan mensen. We hebben een grote inhaalslag gemaakt in de huisvesting van statushouders, waardoor we de achterstand hebben ingelopen en we niet meer onder actief toezicht staan van de provincie.
Het belang van de huiskamers voor de leefbaarheid van onze kernen is ook dit jaar een belangrijk punt van aandacht geweest. Grote vraag is, en daar verwachten we in 2024 met een antwoord voor te komen, hoe houden we de accommodaties toegankelijk voor de doelgroepen, oftewel hoe blijft het betaalbaar voor zowel de inwoners als de gemeente.
De eerste twee cliënten hebben een stap gezet naar zelfstandig wonen in de wijk, hierbij wordt nauw samengewerkt tussen de gemeente en het regionale team beschermd wonen. Ook is er een nieuw convenant Thuis in de wijk ondertekend.
Sport en bewegen
De gemeente is nog altijd in een gerechtelijke procedure verwikkeld met de hoofdaannemer van de renovatie van de zwembaden. Nog steeds wordt ingestoken op een minnelijke schikking van de geschilpunten.
Het project inclusie is in 2023 afgerond, maar het werken aan een inclusieve samenleving nadrukkelijk niet. Resultaat van het project is onder andere een goede samenwerking met de ervaringsdeskundigen.
Het lokaal sportakkoord is herijkt en samenwerking met de kerngroep is gestart.
Financieel
Het exploitatieresultaat over 2023 bedraagt -/- € 213.713 negatief.
Aan de gemeenteraad wordt voorgesteld om het volledige bedrag te onttrekken uit Algemene Reserve.
Bij de najaarsnota werd een negatief resultaat van -/- € 1.139.690 begroot.
Onderstaand een overzicht van de grote verschillen tussen de najaarsnota en jaarstukken.
| Tabel: voordelige verschillen tussen Najaarsnota en jaarstukken | ||||
|---|---|---|---|---|
| Financiële afwijkingen | ||||
| Voordelen | Thema | Omschrijving | Bedrag | |
| Programma 1 | Levendige dorpen | Dorpsgericht werken doorontwikkeling doorpsgericht werken | 85.000 | V |
| Dienstverlening en samenwerking met de inwoners | Minder toerekening uren aan programmabegroting/rekening | 58.000 | V | |
| Programma 2 | Natuur en groen | Beleidsplannen openbaar groen: advieskosten | 25.000 | V |
| Verkeer en inrichting openbare ruimte | Kabels en leidingen:inhuur, herstelwerkzaamheden en leges | 169.000 | V | |
| Verkeer en inrichting openbare ruimte | Civiele kunstwerken: onderhoud | 30.000 | V | |
| Programma 3 | Woningbouw en ruimte | Omgevingsvergunning | 229.000 | V |
| Woningbouw en ruimte | Omgevingswet | 230.000 | V | |
| Woningbouw en ruimte | Omgevingsdienst Midden- en West Brabant | 47.000 | V | |
| Duurzaamheid | Duurzaamheid: uitvoeringsprogramma | 28.000 | V | |
| Duurzaamheid | Energietransitie: SMP, WUP, advieskosten | 127.000 | V | |
| Economie, recreatie en toerisme | Projecten recreatie en toerisme Coalitieakkoord | 109.000 | V | |
| Economie, recreatie en toerisme | Samenwerking Biesbosch | 73.000 | V | |
| Economie, recreatie en toerisme | Voetveren: explotiatie | 42.000 | V | |
| Programma 4 | Jeugdhulp - toegang | SPUK IZA en div | 85.000 | V |
| Jeugdhulp - Specialistische zorg | Persoonsgebonden budget jeugdwet - minder aanvragen | 30.000 | V | |
| Jeugdhulp - Specialistische zorg | Toegang en preventie jeugd regio - afrekening 2022 | 45.000 | V | |
| Gezondheid | SPUK GALA en IZA | 31.000 | V | |
| Participatie en schuldenproblematiek | Afgesloten dossiers schuldhulpverlening, armoedebeleid en reguliere bijstand | 80.000 | V | |
| Participatie en schuldenproblematiek | Extra middelen Wet Inburgering | 141.000 | V | |
| Participatie en schuldenproblematiek | Vorderingen m.b.t. uitkeringen | 207.000 | V | |
| Participatie en schuldenproblematiek | Meer opvangplaatsen Oekrainers gerealiseerd | 659.000 | V | |
| Sociale structuur, sport en zorg | Regionale WMO voorziening - GR Beschermd Wonen | 69.000 | V | |
| Sociale structuur, sport en zorg | Overig WMO - Lagere kosten Inclusie | 41.000 | V | |
| Sociale structuur, sport en zorg | Overig WMO - personeelskosten | 39.000 | V | |
| Sociale structuur, sport en zorg | Overig WMO - GALA en div | 73.000 | V | |
| Sociale structuur, sport en zorg | Sociaal culturele centra - Bernardus | 34.000 | V | |
| Sociale structuur, sport en zorg | Overige kosten sociale structuur - div | 41.000 | V | |
| Alg. dekkingsmiddelen | Lokale heffingen | Hogere opbrengsten Onroerendezaakbelasting+Precariobelasting | 32.000 | V |
| Saldo financieringsfunctie | Hogere rente opbrengsten | 48.000 | V | |
| Overige algemene dekkingsmiddelen | Vrijval stelpost CAO verhoging | 500.000 | V | |
| Overhead | Management en bestuursondersteuning | Minder externe inhuur dienstverleningsconcept | 34.000 | V |
| Management en bestuursondersteuning | Minder uren toegerekend aan bestuursondersteuning | 58.000 | V | |
| Automatisering | Digitale stelsel omgevingswet | 75.000 | V | |
| Automatisering | Minder externe ondersteuning verbeteren informatiemanagement | 30.000 | V | |
| Facilitaire zaken | Lagere kapitaallasten | 78.000 | V | |
| Financiële administratie | Geen kapitaallasten en inhuur projectleider nieuw financieel pakket | 69.000 | V | |
| Personeel en organisatie | Resitutiefee gemeenschappelijke regeling Regio West Brabant | 45.000 | V | |
| Communicatie | Lagere kapitaallasten website | 45.000 | V | |
| Diverse voordelen per saldo | 34.478 | V | ||
| Totaal voordelen | 5.243.478 | V | ||
| Tabel: nadelige afwijkingen tussen Najaarsnota en jaarstukken | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Financiële afwijkingen | |||||
| Nadelen | Thema | Omschrijving | Bedrag | ||
| Programma 1 | Veiligheid | Drugsdumpingen | 47.000- | N | |
| Veiligheid | Bestrijding ondermijning | 30.000- | N | ||
| Veiligheid | Verdeling uren Boa's | 45.000- | N | ||
| Dienstverlening en samenwerking met de inwoners | Burgerzaken, inhuur personeel en extra verkiezingen | 128.000- | N | ||
| Dienstverlening en samenwerking met de inwoners | Hogere dotatie aan pensioenvoorziening wethouders | 150.000- | N | ||
| Programma 2 | Natuur en groen | Openbaar groen: onderhoud | 95.000- | N | |
| Natuur en groen | Speelterreinen en -toestellen: onderhoud | 32.000- | N | ||
| Natuur en groen | Bestrijding exoten | 54.000- | N | ||
| Verkeer en inrichting openbare ruimte | Openbare verlichting: onderhoud | 40.000- | N | ||
| Water | Riool(heffing): toerekening van overhead, rente, BTW en taakvelden | 168.000- | N | ||
| Programma 3 | Woningbouw en ruimte | Ruimtelijke ordening: personele kosten / inhuur, advieskosten zonnevelden | 141.000- | N | |
| Woningbouw en ruimte | Woningbouwprojecten | 149.000- | N | ||
| Woningbouw en ruimte | Faciliterende grondexploitaties | 96.000- | N | ||
| Woningbouw en ruimte | Grondbeleid: opstellen nota Grondbeleid / nota kostenverhaal | 62.500- | N | ||
| Programma 4 | Onderwijs, jeugd en gezondheid | Onderwijs - Leerlingenvervoer | 158.000- | N | |
| Jeugdhulp - voorliggende voorziening en preventie | Taskforce Jeugd - inhuur | 114.000- | N | ||
| Jeugdhulp - Specialistische zorg | Zorgafname niet vrij-toegankelijke jeugdhulp - meer jeugdigen in zorg | 531.000- | N | ||
| Participatie en schuldenproblematiek | Hogere instroom uitkeringsgerechtigden | 45.000- | N | ||
| Participatie en schuldenproblematiek | Voorzieningen voor minima - energietoeslag | 562.000- | N | ||
| Sociale structuur, sport en zorg | Buitensport/Sportakkoord | 58.000- | N | ||
| Sociale structuur, sport en zorg | Sociaal culturele centra - Mayboom, Cour en div verschillen | 114.000- | N | ||
| Alg. dekkingsmiddelen | Saldo financieringsfunctie | Inhuur personeel | 30.000- | N | |
| Vennootschapsbelasting | Vennootschapsbelasting 2022 | 180.000- | N | ||
| Overige algemene dekkingsmiddelen | Prijs- hoeveelheidsverschil verantwoorde uren | 59.000- | N | ||
| Overhead | Huisvesting | Hogere energiekosten gemeentehuis | 42.000- | N | |
| Automatisering | Afboeken kredieten ICT | 824.000- | N | ||
| Personeel en organisatie | WW-lasten en pensioenafdrachten voormalig personeel | 160.000- | N | ||
| Personeel en organisatie | Arbeidsvoorwaarden nieuwe CAO | 74.000- | N | ||
| Personeel en organisatie | Storting voorziening spaarverlof | 62.000- | N | ||
| Front-office | Formatie publiekszaken | 67.000- | N | ||
| Totaal nadelen | -4.317.500 | N | |||
| Totaal afwijking | 925.978 | ||||
Onze financiële positie komt niet alleen tot uitdrukking in de ontwikkeling van het resultaat en het vermogen. Ook de financiële kengetallen geven alleen en in samenhang een beeld van die positie.
| Tabel Par.A-4 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jaarstukken 2023 | ||||||
| Kengetallen | Verloop van de kengetallen | |||||
| Jaarrekening 2022 31-12-2022 | Begroting 2023 31-12-2023 | Jaarrekening 2023 31-12-2023 | ||||
| 1a. Netto schuldquote | 24% | 57% | 35% | |||
| 1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen | 21% | 55% | 31% | |||
| 2. Solvabiliteitsratio | 52% | 42% | 44% | |||
| 3. Kengetal grondexploitatie | -1% | -1% | 0% | |||
| 4. Structurele exploitatieruimte | 3% | 6% | -4% | |||
| 5. Belastingcapaciteit | 76% | 83% | 82% | |||
Kijkend naar de normen (zie paragraaf Weerstandsvermogen), ontwikkeling en uitkomsten van de kengetallen, is de financiële positie van de gemeente Drimmelen solide.