A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Inventarisatie van de risico's

Terug naar navigatie - Inventarisatie van de risico's

Risicokaart

De risicokaart hieronder geeft inzicht in de spreiding van de risico’s naar kans van optreden en financieel gevolg. De aantallen in de risico categorieën tellen op naar het totaal aantal geïdentificeerde risico’s, namelijk 54. De risico's waarvan de kans van optreden kleiner dan 10% is of de maximale schadelast kleiner dan € 25.000 zijn vanwege hun geringe betekenis buiten beschouwing gelaten. 

Tabel Par.A-1
Maximale schadelast Klasse
x > € 500.000 5 6 3
€ 250.000 < x < € 500.000 4 2 3 3 2 2
€ 100.000 < x < € 250.000 3 1 5 3 1 2
€ 25.000 < x < € 100.000 2 3 4 8 2 3
x < € 25.000 1
Imagoschade
10% 30% 50% 70% 90% Kans
1 2 3 4 5 Klasse

Risico top 10

In het overzicht hieronder staan de tien risico’s die de meeste invloed hebben op het totale risicoprofiel van de gemeente. Naast die procentuele invloed is ook steeds het risicobedrag aangegeven.

Tabel Par.A-2
2023 rekening 2023 begroting 2022 rekening Risicobedrag (in €) Invloed op riscoprofiel
1 3 3 Hogere indexering grond-, weg- en waterbouw werkzaamheden 500.000 0,0641
2 * * Het begrote budget voor jeugdzorg is ontoereikend 500.000 0,0523
3 * * Toename van het aantal bijstandsgerechtigden door de verhoogde huisvesting van statushouders in onze gemeente 500.000 0,0509
4 6 6 Taak Huishoudelijke Ondersteuning kan niet uitgevoerd worden binnen budget. 250.000 0,0461
5 5 5 Garantstelling verlenen aan Stichting de Wijngaerd 1.000.000 0,043
6 1 * Ambtelijke voorbereidingskosten voor planvoorbereiding blijken niet verhaalbaar op ontwikkelaar. 500.000 0,0429
7 10 * Zonneparkdossier: schadeclaim(s) 2.000.000 0,0427
8 * * Uitval ICT omgeving 1.000.000 0,0426
9 2 2 Tijdens de dijkverzwaring van de Mark kunnen onbekende obstakels in de ondergrond zitten waarvoor de gemeente de kosten draagt. 1.000.000 0,0425
10 * * Huisvesting statushouders 250.000 0,0384
* = Dit risico is nieuw opgenomen of behoorde niet tot de risico top 10

Toelichting bij risico's

Terug naar navigatie - Toelichting bij risico's

1. Hogere indexering grond-, weg- en waterbouw werkzaamheden 
Hogere indexering grond-, weg- en waterbouw werkzaamheden i.v.m. stijgende marktprijzen door hogere loonkosten, brandstof- en grondstofprijzen. 

2. Het begrote budget voor jeugdzorg is ontoereikend
Ten opzichte van de begroting 2023 stijgen de kosten in 2023 (zowel volume als prijs). De druk op de Jeugdwet is al meerdere jaren toenemend. Met het inzetten van een 'taskforce jeugd' streven we naar het doorbreken van deze trend.

3. Toename van het aantal bijstandsgerechtigden 
Toename van het aantal bijstandsgerechtigden door de verhoogde huisvesting van statushouders in onze gemeente.

4. Budget huishoudelijke ondersteuning is ontoereikend
De ontwikkelingen in de thuisondersteuning (cao-loonstijgingen, hoog ziekteverzuim, vergrijzing) in combinatie met regelgeving (AMvB reële prijs Wmo, abonnementstarief Wmo) oefent een opwaartse druk uit op volume en tarief huishoudelijke ondersteuning. Hiermee houden we rekening in de begroting, maar het risico is dat de ontwikkelingen sterker zijn dan voorzien. Aanbieders kampen met personeelstekorten en kunnen daardoor niet altijd volledig de afgesproken zorg leveren. Er is een risico dat cliënten een proces aanspannen tegen de gemeente. 

5. Garantstelling Stichting De Wijngaerd 
De gemeenteraad besloot op 16 juli 2015 een gemeentegarantie te verlenen aan stichting de Wijngaerd. Zo kon de stichting renovatie van haar huisvesting en tijdelijke huisvesting financieren. Als de Wijngaerd haar rente- en aflossingsverplichtingen aan de geldverstrekker niet kan voldoen wordt de gemeentegarantie aangesproken en zal de gemeente die verplichtingen over moeten nemen.

6. Ambtelijke voorbereidingskosten voor planvoorbereiding blijken niet verhaalbaar op ontwikkelaar.
Ambtelijke kosten voor planvoorbereiding blijken niet altijd verhaalbaar op ontwikkelaar. Bij grotere projecten wordt daarom met een intentie-overeenkomst gewerkt. Bij de nota kostenverhaal wordt gekeken hoe het kostenverhaal verder kan worden geoptimaliseerd.

7. Schadeclaims zonneparkdossiers
De Afdeling bestuursrecht van de Raad van State heeft uitgesproken dat de gemeente Drimmelen de beoordeling van de bestaande vijf aanvragen opnieuw moet uitvoeren en wel op gelijkwaardige wijze. Op basis van deze herbeoordeling, en na behandeling in de gemeenteraad, heeft het college opnieuw besloten over deze aanvragen. De situatie is dat één park definitief vergund is, één park een ontwerpvergunning heeft gekregen en drie parken in ontwerp zijn geweigerd. Aan dit dossier grootschalige zonneparken zitten mogelijk (zeer) grote financiële - en reputatierisico's.

8. Uitval ICT 
Uitval ICT kan vergaande gevolgen hebben voor de dienstverlening. Dit kan tevens financiële gevolgen hebben door stagnatie van bedrijfsprocessen en directe herstelwerkzaamheden. De uitval kan veroorzaakt worden door brand in systeemruimtes of wegvallen van netwerkverbinding door een kabelbreuk in de glasvezellijn.

9. Kans op onbekende objecten in de ondergrond 
Het waterschap is begonnen met het verzwaren van de dijken. Omdat het niet te voorzien is welke ondergrondse obstakels er tegengekomen kunnen worden, blijft er een risico bestaan dat de gemeente bij moet gaan dragen aan de kosten voor het verzwaren van de dijken.

10. Huisvesting statushouders 

De afgelopen jaren heeft de gemeente niet aan de taakstelling van huisvesting van statushouders kunnen voldoen, gezien de beperkte toewijzing. Sinds 2020 zijn er meer statushouders gekoppeld aan Drimmelen en ook veel statushouders geplaatst. Desondanks hebben we onze achterstand van de vorige jaren nog niet ingelopen. De woningbouw kan deze mensen, gezien de krapte op de arbeidsmarkt en de andere doelgroepen die ze moet bedienen, niet op korte termijn huisvesten.
Het risico bestaat dat als deze situatie van langere duur is, de provincie deze statushouders op kosten van de gemeente gaat huisvesten. Denk daarbij aan hotels of campings. Verder is er het nodige aan de hand in Ter Apel, er zijn onvoldoende opvangplaatsen. Er wordt nu naar gemeenten gekeken deze opvangplaatsen beschikbaar te stellen. Hier zijn we volop mee bezig, dit kost wel tijd en budget. Daar komt bij dat er de komende periode meer statushouders gehuisvest moeten worden. We kunnen dit niet meer alleen met de woningen van Woonvizier. We zullen dus op zoek moeten naar alternatieven die geld kosten.

Inventarisatie van de weerstandscapaciteit

Terug naar navigatie - Inventarisatie van de weerstandscapaciteit

Benodigde weerstandscapaciteit

Op basis van de onderkende risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risico’s treden namelijk niet allemaal tegelijk op. Met deze simulatie is vastgesteld dat de geïdentificeerde risico's met een bedrag van € 5,0 miljoen (begroting 2023: € 4,5 miljoen) kunnen worden afgedekt.

Beschikbare weerstandscapaciteit

De beschikbare middelen om de risico’s op te vangen, noemen we weerstandscapaciteit. De weerstandscapaciteit bedroeg ultimo 2023 € 16,6 miljoen (begroting 2023: € 17,3 miljoen). 

Weerstandsvermogen 

De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit, kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen, uitgedrukt in de weerstandsratio.

Tabel Par.A-3
Ratio weerstandsvermogen
Omschrijving Rekening 2023 Begroting 2023 Rekening 2022
Beschikbare weerstandscapaciteit 16.613.105 17.271.252 19.032.043
Benodigde weerstandscapaciteit 5.016.644 4.514.388 5.135.205
Ratio weerstandsvermogen 3,31 3,83 3,71

De raad heeft in de nota Risicomanagement en weerstandsvermogen bepaald dat het weerstandsratio van de gemeente Drimmelen minimaal gelijk moet zijn aan 1. In dat geval is het beschikbare weerstandsvermogen precies toereikend om de risico's af te dekken. Met een ratio van 3,31 voldoet de gemeente in ruime mate aan die ondergrens.
De ratio is in vergelijking met de jaarrekening 2022 (3,71) en de begroting 2023 (3,83) wel gedaald.

Financiële kengetallen

Bij de vernieuwing van de BBV is, op basis van advies van de commissie Depla, voorgeschreven dat er in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen.

Naast de kengetallen wordt een beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen in relatie tot de financiële positie opgenomen. De invoering van de kengetallen is voornamelijk bedoeld om de financiële positie voor raadsleden inzichtelijker te maken. De kengetallen hebben geen functie als normerings-instrument in het kader van financieel toezicht.

Tabel Par.A-4
Jaarstukken 2023
Kengetallen Verloop van de kengetallen
Jaarrekening 2022 31-12-2022 Begroting 2023 31-12-2023 Jaarrekening 2023 31-12-2023
1a. Netto schuldquote 24% 57% 35%
1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen 21% 55% 31%
2. Solvabiliteitsratio 52% 42% 44%
3. Kengetal grondexploitatie -1% -1% 0%
4. Structurele exploitatieruimte 3% 6% -4%
5. Belastingcapaciteit 76% 83% 82%

Een korte toelichting op de kengetallen:

1a. Netto schuldquote

De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een netto schuldquote tussen de 0% en 90% wordt gezien als minst risicovol. De begrote netto schuldquote in 2023 was 57%. Door geplande investeringen in 2023 die zijn doorgeschoven, is dit percentage lager geworden. Door het aangaan van de langlopende lening van € 11 miljoen, is het percentage ten opzichte van 2022 wel gestegen naar 35%. De netto schuldquote van de gemeente Drimmelen blijft laag. Dit is positief.

1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

Om inzicht te krijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen, wordt de netto schuldquote weergegeven (netto schuld gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast. Voor deze schuldquote wordt dezelfde criteria gehanteerd als de netto schuldquote.
De netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen is eveneens laag.

2. Solvabiliteitsratio

Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitratio wordt verstaan: het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. Het eigen vermogen bestaat uit reserves en het resultaat van baten en lasten. Een solvabiliteitsratio tussen de 20% en 50% wordt gezien als risico neutraal. Een ratio boven de 50% wordt aangemerkt als minst risicovol. De solvabiliteitsratio van de gemeente Drimmelen ligt met 44% net onder deze norm, maar blijft risico neutraal.

3. Kengetal grondexploitatie

Grondexploitaties kunnen een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de grond is van belang, omdat deze terugverdiend moet worden bij de verkoop. Boekwaarden worden afgezet tegen de totale baten. Een grondexploitatie van 20% of lager wordt beschouwd als minst risicovol.
Het kengetal voor de grondexploitatie van de gemeente Drimmelen is met 0% laag. Dit is positief.

4. Structurele exploitatieruimte

Voor de beoordeling van het evenwicht van de begroting wordt er ook gekeken naar de structurele en incidentele lasten en baten. Voorbeeld van structurele baten zijn de algemene uitkering en eigen belastinginkomsten. Bij structurele lasten zijn dat bijvoorbeeld personeelslasten, kapitaallasten en bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is dan ook meer flexibel dan een begroting waar bij de structurele baten en lasten in evenwicht zijn. De structurele exploitatieruimte bij de begroting was hoog omdat bij de berekening nog geen rekening was gehouden met de beleidswensen uit het coalitieakkoord. De structurele exploitatieruimte van de gemeente Drimmelen is negatief. Dit betekent dat de gemeente Drimmelen de structurele lasten niet kan afdekken met de structurele baten. De reden dat het kengetal negatief is komt doordat bij de berekening van het kengetal wordt uitgegaan van het saldo van baten en lasten voor mutaties van de reserves. In 2023 bedroeg het saldo van de baten en lasten -/- € 2.069.000. 

5. Belastingcapaciteit

De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Het Coelo publiceert deze lasten jaarlijks. Bij de berekening van het kengetal worden de gemeentelijke woonlasten afgezet tegen het landelijk gemiddelde. De totale woonlasten over 2023 van de gemeente Drimmelen liggen lager dan het landelijk gemiddelde. Wat inhoudt dat er ten opzichte van dit landelijk gemiddelde ruimte is om de lokale belastingen te verhogen. Dankzij een grotere inzet van de daarvoor bedoelde voorzieningen riolering en afvalstoffenheffing is er in 2023 meer ruimte in de belastingcapaciteit.

Beoordeling van de onderlinge verhouding tussen de kengetallen in relatie tot de financiële positie

De kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van een gemeente. Conclusie: de gemeente Drimmelen heeft een gezonde financiële positie.