Inleiding

Hier vindt u de belangrijkste beleidsplannen uit de vier lokale programma's en hoe we deze financieel mogelijk maken. We besteden aandacht aan belangrijke ontwikkelingen in de verplichte paragrafen volgens het BBV, van weerstandsvermogen tot en met grondbeleid.
U krijgt inzicht in de financiële situatie van de gemeente Drimmelen en hoe deze naar verwachting zal ontwikkelen.

Programma 1: Burger en Bestuur
Veiligheid
Het college richt zich op het behoud van een leefbare en veilige samenleving, waarbij de gemeente nauw samenwerkt met de dorpen. Samen met inwoners werken we aan oplossingen voor veiligheidskwesties. We blijven alert op ondermijning en witwaspraktijken.

Actuele stand van zaken:
• Spookbewoning: Samen met het RIEC monitoren we leegstaande woningen met een tool. In 2025 worden integrale controles uitgevoerd.
• Overlast en verkeersveiligheid: We zetten het Uitvoeringsplan cameratoezicht in om overlast en (gevoelens van) onveiligheid aan te pakken. De inzet van geavanceerde technieken evalueren we. De resultaten volgen in 2025.
• Preventie van drugsgebruik: We geven prioriteit aan het voorkomen van drugsgebruik onder jongeren, met steun van initiatieven als Moedige Moeders. In 2025 stellen we, samen met Geertruidenberg, een nieuw preventieplan alcohol en drugs op.
• BOA’s en wijkgericht werken: De inzet van BOA's wordt vergroot voor meer zichtbaarheid en preventie. Campagnes voor meldingsbereidheid worden gestart.

Dienstverlening en samenwerking met inwoners
De lage opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen vraagt om intensievere samenwerking met de inwoners.

Actuele stand van zaken:
• Toegankelijkheid: De gemeentelijke website wordt herschreven voor betere toegankelijkheid en gaat eind 2024 live.
• Beleid en participatie: De gemeenteraad stemde in met het participatiebeleid ("Denkwijzer") en het college werkt dit verder uit. Regelmatige voortgangsrapportages zorgen voor sturing waar nodig.
• Investeren in participatie: Door de uitvoering van het participatiebeleid en actieve betrokkenheid van burgemeester en wethouders wordt ingezet op bredere deelname van inwoners bij beleidsontwikkeling.

Levendige dorpen
Om sociale structuren die door de coronapandemie verzwakt zijn te herstellen, is versterking van de sociale samenhang in de dorpen nodig.

Actuele stand van zaken:
• Wagenberg: Er is een Plan van Aanpak in samenwerking met de Dorpsraad en een kerngroep werkt aan een visie voor het dorp.
• Dorpsgericht werken: Het college heeft een plan vastgesteld voor dorpsgericht werken met aanspreekpunten voor verschillende dorpen. De resultaten worden eind 2025 geëvalueerd.
• Participatie: De gemeenteraad stemde in met het participatiebeleid en er wordt een participatiemedewerker geworven.
• Dorpsvisie Lage Zwaluwe is op 27 juni 2024 gewijzigd vastgesteld. Er wordt gewerkt aan z.g. quick wins en aan de ontwikkeling van het centrale dorpshart en de zone Flierstraat-Ameroever.

Programma 2: Openbare Ruimte
Natuur en groen
De natuur in Nederland gaat snel achteruit, mede door klimaatverandering. In Drimmelen hebben we veel mooie natuur, wat ons de blauwgroene gemeente maakt. Drimmelen wil de biodiversiteit verbeteren door ecologisch beheer van watergangen en bermen, meer variatie in beplanting en minder intensief onderhoud. Ook werken we aan het verminderen van hittestress door het aanleggen van natuurlijke schaduw- en koelteplekken, zoals dorpsbosjes.

Actuele stand van zaken:
• Planten bomen: Bij verschillende reconstructies planten we (extra) bomen zoals de in de Gomarusstraat in Wagenberg, Meidoornlaan/Hoefkensstraat Made en Bastion Terheijden.
• Dorpsbosjes: We zijn ver met de inventarisatie voor locaties voor de dorpsbosjes. Na deze stap gaan we de inrichting vormgeven.
• Actieplan biodiversiteit: Het nieuwe actieplan (2024-2025) is opgesteld samen met partners en bevat concrete acties voor biodiversiteit. In 2024 voeren we verschillende acties uit (o.a. vergroenen schoolpleinen, uitdelen fruitbomen, deelname NK Tegelwippen). In 2025 geven we verdere uitvoering aan het plan en pakken we meer acties op.

Verkeer en inrichting openbare ruimte
Veiligheid voor iedereen die zich in Drimmelen verplaatst, is essentieel.

Actuele stand van zaken:
• Digitale informatieborden en fietskluizen: In Wagenberg en Made worden eind 2024/begin 2025 OV-borden en fietskluizen (sommige met laadpunten) geplaatst, hoewel er mogelijk vertraging is door nutsbedrijven.
• N285-pilot: Samen met de Provincie Noord-Brabant werken we aan een pilot om landbouwverkeer via de N285 buiten de dorpskernen te houden, gepland voor 2025.
• Verkeersmaatregelen: De bypass Zoutendijk voor zwaar verkeer wordt gerealiseerd en er komen verkeersveiligheidsmaatregelen, zoals de herinrichting van de Zeggelaan en een nieuwe rotonde bij de Godfried Schalkenstraat-Haasdijk.
• Veiligere fietsroutes: De werkzaamheden in Wagenberg worden naar verwachting in het eerste kwartaal 2025 afgerond. In Lage Zwaluwe en Terheijden beginnen we met de uitvoering van diverse maatregelen, die naar verwachting in de zomer 2025 afgerond zijn. De maatregelen in Made, Hooge Zwaluwe en Drimmelen zijn nu nog in de onderzoeksfase. De uitvoering start ook daar in 2025.

Water
Klimaatverandering vraagt om maatregelen uit het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) om wateroverlast en andere klimaat gerelateerde risico’s te beperken. We hebben hiervoor regionaal en lokaal een uitvoeringsplan opgesteld. We werken hierin aan communicatie, het voorkomen van hittestress en het beperken van wateroverlast.

Actuele stand van zaken:
• Hitteplan / communicatie: We stellen met partners een hitteplan op, waarbij we speciale aandacht hebben voor mensen met een zwakke gezondheid.
• Watersnelweg in Made: In 2023 is subsidie verkregen voor de aanleg van een "watersnelweg", waarvan de voorbereidingen in het voorjaar zijn gestart. In 2025 leggen we de voorzieningen aan.
• Dijkverhogingen / keermuur Terheijden: De verhoging van de dijken langs de Mark wordt afgerond. Er wordt gewerkt aan de verfraaiing van de keermuur in de Haven van Terheijden. Het eerste ontwerp is binnen en in overleg met bewoners wordt dit verder uitgewerkt.
• Drinkwaterreserveringsgebied: We stellen ons kritisch op tegenover de provinciale aanwijzing van een drinkwaterreserveringsgebied (nabij) Wagenberg.

Programma 3: Ruimte, Wonen, Duurzaamheid en Economie
Woningbouw
Voor de leefbaarheid in onze dorpen is het cruciaal om snel en voldoende woningen te bouwen volgens de Drimmelense Norm (energieneutraal en natuur inclusief). Grote ruimtelijke opgaven zoals de energietransitie vragen om scherpe keuzes en aanscherping van beleid.

Actuele stand van zaken:
• Tijdelijke woningen: Er zijn 16 woningen geplaatst in de Markstraat in Terheijden. In Made en Terheijden aan de Lage Weg werken we hard om daar in 2025 woningen te kunnen plaatsen.
• Woningbouwdoelen: Na een dip in 2023 verwachten we de komende jaren goed op koers te liggen met de bouwproductie. Omgevingsvisie: De eerste fase van de actualisatie van de omgevingsvisie is in gang gezet, met een participatieplan in ontwikkeling.
• Huisvesting arbeidsmigranten: Het beleid wordt herzien, met een nieuw beleidskader dat in 2025 naar de gemeenteraad gaat.
• Huisvesting Aandachtsgroepen: We nemen maatregelen om onze taakstelling statushouders te halen. In november 2024 besluiten we over duurzame opvang van Oekraïense vluchtelingen. Vanaf half november vangen we maximaal 75 asielzoekers op aan de Brieltjenspolder. We streven ernaar om de tweede locatie nog in 2024 aan te wijzen.
• Ruimte voor Ruimte: In 2025 wordt het gemeentelijk beleid herzien, rekening houdend met de recente aanpassingen in provinciaal beleid.

Duurzaamheid
We bereiden onze blauwgroene gemeente voor op een schone en duurzame toekomst, met aandacht voor vijf speerpunten: energietransitie, duurzaam ondernemen & circulariteit, klimaatadaptatie, natuur & biodiversiteit, en duurzame mobiliteit.

Actuele stand van zaken:
• Programma Duurzaamheid: In de eerste helft van 2025 wordt het Programma Duurzaamheid en uitvoeringsprogramma 2025-2026 vastgesteld.
• Regionale Energiestrategie: De nieuwe versie (RES 2.0) wordt in 2025 opgeleverd.
• Duurzame warmte: Ontwikkelingen rondom warmtenetten lopen achter door het ontbreken van landelijke wetgeving. De Wijkuitvoeringsplannen kosten veel tijd, maar er is wel vooruitgang geboekt in energiebesparing en isolatie. Het aantal woningen met slechte labels (E, F en G) neemt af en het aantal met energielabel A of B neemt toe. We werken met partners verder aan het initiatief van het Traais Energie Collectief (TEC).
• Energie-bespaarteam (EBT): met ons eigen Energie-bespaarteam werken we hard aan bewustwording, isolatie en andere duurzame maatregelen. We zijn ook gestart met de lokale uitvoering van het Nationaal Isolatie programma (NIP).
• Energie-infraprojecten: Diverse grote infrastructuurprojecten in het Drimmelen-Moerdijk-Geertruidenberg-gebied, zoals de Zuidwest 380 kV- en Nederwiek 3-project, zijn van nationaal belang voor de energievoorziening. Er is een Regiofonds, waar ook voor Drimmelen middelen beschikbaar zijn voor de brede welvaart.

Economie, recreatie en toerisme
Een sterke, lokaal verankerde economie is essentieel voor de levendigheid van onze dorpen. Drimmelen ontwikkelt zich verder als recreatiegemeente met als voornaamste troeven de Biesbosch, de Zuiderwaterlinie en het platteland. Een goede balans tussen natuur en recreatie blijft belangrijk en vereist samenwerking en heldere keuzes. Ook is een betere spreiding van toeristen en recreanten nodig.

Actuele stand van zaken:
• Bedrijventerreinen: Uitbreidingsmogelijkheden voor de bedrijventerreinen zijn geïdentificeerd in de Brieltjenspolder en aan de Thijssenweg.
• Toeristenbelasting: De watertoeristenbelasting is geactualiseerd en gaat in per 1 januari 2025. Voor de landtoeristenbelasting blijft het huidige tarief ongewijzigd. Er wordt gewerkt aan een voorstel voor een vaantjesproject om recreatieve voorzieningen in de Biesbosch te financieren.
• Samenwerking ondernemers: Via samenwerkingen zoals BND en Recreatief Drimmelen werken ondernemers en de gemeente samen. In Made wordt binnen het BIZ-gebied samengewerkt met ondernemers en veiligheidsorganisaties aan het Keurmerk Veilig Ondernemen.
• Duurzaamheid bedrijventerreinen: Er is een aanvraag ingediend voor SPUK-gelden van de provincie om verduurzaming op bedrijventerreinen te stimuleren. Brieltjenspolder, De Zwingel en Thijssenweg zijn voorgedragen voor deelname.
• Haven van Terheijden: Na de afronding van werkzaamheden door het Waterschap wordt de haven opnieuw ingericht. Samen met Toeristisch Traaie worden historische verhalen van Terheijden en de Zuiderwaterlinie verbeeld op de nieuwe kademuur.
• Zuiderwaterlinie-projecten: Drimmelen ondersteunt diverse projecten, zoals de nieuwe entree van de Kleine Schans en een kunstproject in Terheijden. In samenwerking met buurgemeenten binnen de Alliantie Zuiderwaterlinie wordt ingezet op zichtbaarheid en samenwerking met lokale partijen.

Programma 4: Sociaal Domein
Onderwijs, jeugd en gezondheid
We willen kwalitatief goed onderwijs in Drimmelen in gezonde, energie neutrale en goed bereikbare scholen met groene schoolpleinen. We willen dat onze jeugd kansrijk en gezond opgroeit en zetten preventieve maatregelen in om vroegtijdig te signaleren en problemen te voorkomen. We zetten in op de juiste en beste jeugdhulp, indien dat toch nodig blijkt. We richten ons op het bevorderen van gezondheid en veerkracht, waarbij we inwoners ondersteunen om vitaal ouder te worden en kinderen gezond op te laten groeien. Het accent ligt op eigen regie en omgaan met uitdagingen (positieve gezondheid).

Actuele stand van zaken:
• Onderwijshuisvesting: We werken met het onderwijs aan een plan om te komen tot Frisse Scholen. De voorbereidende werkzaamheden voor de nieuwbouw van IKC De Stuifhoek zijn nagenoeg afgerond en begin 2025 starten we met de bouw. In 2025 volgen de beslissingen m.b.t. de visie Terheijden en het Dongemond College in Made.
• Regionaal Bureau Leren (RBL): In 2025 moet de basis op orde komen bij het RBL. Daarna ontstaat ruimte om door te ontwikkelen richting preventie en outreachend werken. Lokaal proberen we deze stap al te zetten met het opstellen van een Lokale Educatie Agenda (LEA) met de partners en in de samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg, regionaal werken we aan een nieuw programma Voortijdig Schoolverlaten VSV) om hier vorm aan te geven.
• Jeugdhulp: Vanaf 2025 starten we met een Stevig Lokaal Team (SLT) als onderdeel van een tweejarige pilot om jeugdhulp preventiever, effectiever en efficiënter te maken. Dit team brengt de sociale basis, het sociaal domein breed en specialistische jeugdzorg samen en richt zich op gezinnen met één aanspreekpunt..
• Jeugdparticipatie: We versterken de betrokkenheid van de jeugd door initiatieven zoals Democracity, de jongerengemeenteraadsdag en de jeugdadviesraad, waarbij jongeren meedenken over beleid. In 2025 wordt de vorm van de jeugdadviesraad verder onderzocht.
• Gezondheid: Dit is een integraal onderdeel van het Beleidsplan Sociaal Domein. We werken aan lokale en regionale akkoorden voor een Gezond en Actief leven (GALA), Integraal Zorg Akkoord (IZA) en investeren meer in kwetsbare groepen.

Participatie en schuldenproblematiek
We streven naar gelijke kansen voor alle inwoners, waarbij we lokaal armoede aanpakken, zoals energiearmoede, en vertrouwen herstellen.

Actuele stand van zaken:
• We zetten in op preventie en brede intakes, zodat maatwerk geleverd kan worden. Er is ondersteuning voor inwoners met een laag inkomen, zoals minimaregelingen en hulp bij schulden via stress-sensitief werken.
• Begeleiding wordt geboden aan uitkeringsgerechtigden en niet-uitkeringsgerechtigden om hen te helpen richting werk of vrijwilligerswerk. Samenwerking met Midzuid en WSP zorgt voor een gerichte aanpak richting de arbeidsmarkt.
• We werken met Woonvizier aan huisvesting voor statushouders, hoewel de realisatie lastig is. In 2024 wordt een achterstand verwacht, waarvoor een plan van aanpak is opgesteld. We bieden daarnaast taalonderwijs en begeleiden statushouders richting werk en maatschappelijke participatie.
• Huisvesting voor statushouders blijft een uitdaging. Een achterstand wordt verwacht, en vanaf juli 2025 vervalt de huur van twee SOVAK-woningen, wat de druk verhoogt. In 2025 moeten extra maatregelen worden getroffen om de doelstellingen te halen.

Sociale structuur, sport en zorg
De vraag naar ondersteuning neemt toe. Het is daarom cruciaal om te investeren in de sociale infrastructuur en preventieve maatregelen. We richten ons op versterking van dorpshuizen, verenigingen en welzijnsinstellingen, om sociale cohesie te bevorderen en de behoefte aan professionele zorg te verminderen. Zo kunnen inwoners langer thuis blijven wonen en actief deelnemen aan de samenleving.

Actuele stand van zaken:
• Preventie en extra projecten: Door meer in te zetten op preventie, bijvoorbeeld met valpreventie, het bestrijden van eenzaamheid en Welzijn op Recept, kan de vraag naar ondersteuning worden verminderd. Deze projecten worden gefinancierd vanuit landelijke akkoorden zoals het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Integraal Zorgakkoord (IZA). Wel zorgt de beperkte capaciteit voor uitdagingen bij de uitvoering van deze extra taken.
• Laagdrempelige voorzieningen en sociale structuur: Inwoners maken steeds meer gebruik van laagdrempelige voorzieningen om zelfredzaam te blijven. De stijgende kosten en personeelskrapte in welzijnsorganisaties maken het echter noodzakelijk om regelmatig in gesprek te gaan over hun takenpakket en financiering. Ook dorpshuizen en andere maatschappelijke accommodaties spelen een belangrijke rol in de lokale sociale structuur. In 2025 zal een evaluatie plaatsvinden.
• Maatwerkvoorzieningen en Wmo: Als algemene voorzieningen niet toereikend zijn, kunnen inwoners aanspraak maken op Wmo-maatwerkvoorzieningen, zoals woningaanpassingen en huishoudelijke hulp. Door personeelstekorten kunnen zorgaanbieders echter niet altijd tijdig de benodigde ondersteuning leveren. De kosten voor Wmo-begeleiding zullen naar verwachting in 2025 toenemen, mede door de complexere zorgvragen doordat meer mensen langer thuis blijven wonen.
• Sport en verenigingen: De buurtsportcoach stimuleert een breder sportaanbod en versterkt de samenwerking tussen verenigingen via programma's zoals Max Vitaal (voor volwassenen) en Sjors Sportief (voor de jeugd). Het Lokaal Sportakkoord II zet in op een rookvrije generatie, anti-discriminatie, en het bestrijden van eenzaamheid onder ouderen en jongeren. Sportaccommodaties worden bovendien breder ingezet in samenwerking met exploitanten en verenigingen.
• Cultuurprogramma's en onderwijs: Er wordt samengewerkt met scholen en cultuurinstellingen om kunst- en cultuurprogramma's te ontwikkelen die aansluiten bij de kerndoelen van het basisonderwijs. Daarnaast wordt het onderhoudsplan voor kunst in de openbare ruimte uitgevoerd.

Paragrafen

A. Weerstandsvermogen en Risicobeheersing
De gemeente Drimmelen beheert continu de risico’s die de realisatie van haar doelen bedreigen. Het weerstandsratio moet minimaal 1 zijn; momenteel staat het ratio op 3,2, wat betekent dat het beschikbare weerstandsvermogen ruim voldoende is om de risico's af te dekken. Dit ratio is licht gedaald ten opzichte van de begroting 2024 (3,74) en de jaarrekening 2023 (3,31). Er is sprake van een daling in solvabiliteit en een stijging van de schuldenlast, daarnaast is er een beperkte structurele exploitatieruimte. De gemeente blijft haar financiële positie nauwlettend volgen om de financiële duurzaamheid te waarborgen.

B. Lokale Heffingen
Gemeenten leggen verschillende belastingen en heffingen op, zoals de onroerend zaakbelasting, afvalstoffenheffing en rioolheffing. De totale lokale lastendruk stijgt met €44,35 per huishouden in vergelijking met het begrotingsniveau van 2024. Dit is voornamelijk te wijten aan stijgende kosten voor afvalinzameling en het onderhoud van het rioleringssysteem.

C. Onderhoud Kapitaalgoederen
Kapitaalgoederen omvatten wegen, openbare verlichting, riolering, en gebouwen. Voor het komende jaar wordt er €2 miljoen gereserveerd voor groot onderhoud, met een totale exploitatielast van ongeveer €3 miljoen. Voor 2025 is er een investeringsvolume van €5,23 miljoen begroot, waarbij €3,27 miljoen specifiek voor riolering is gedekt door tarieven.

D. Financiering
De Wet financiering decentrale overheden (Fido) stelt richtlijnen voor een adequaat beheer van de geldstromen van gemeenten, die worden vastgelegd in een Treasury statuut. Dit statuut is in 2024 vernieuwd en bevat nu ook een borgstellingsbeleid.
Bij een omslagrente boven 0,5% moeten rentelasten en -opbrengsten aan alle programma's worden toegerekend. Voor 2024 was deze rente 0,5%, maar in 2025 stijgt deze naar 1,0%, wat betekent dat de totale rentelasten van ongeveer €1,6 miljoen en renteopbrengsten van €90.000 over de programma's moeten worden verdeeld.

Volgens de jaarrekening 2023 heeft de gemeente ultimo dat dat jaar €31,3 miljoen aan langlopende geldleningen openstaan. In het vierde kwartaal van 2024 wordt verwacht minimaal €5 miljoen aan nieuwe langlopende leningen aan te trekken, waarvan €1,5 miljoen voor de bouw van het nieuwe IKC De Stuifhoek. Voor 2025 is een extra lening van minimaal €10 miljoen voorzien, plus nogmaals €8,8 miljoen voor de bouw van de nieuwe Stuifhoekschool. Na aflossingen zal de langlopende schuld van de gemeente naar verwachting uitkomen op €47 miljoen per 31 december 2025.

E. Bedrijfsvoering
In 2025 richt het cluster Personeel en Organisatie (P&O) zich op de implementatie van het nieuwe functiemodel en de overstap naar een nieuw personeels- en salarissysteem (PSA) per 1 januari 2026.

In 2024 heeft een onderzoek naar de ICT-dienstverlening aangetoond dat de huidige afspraken met ICT Services Breda verouderd zijn. In het tweede kwartaal van 2025 zal een definitieve keuze worden gemaakt op basis van een aanbestedingstraject, met de bedoeling om in het tweede deel van 2025 de voorbereidingen voor de overstap te treffen, zodat de implementatie in Q2 2026 kan plaatsvinden.

De toename van maatschappelijke en technologische risico's, zoals cybercriminaliteit, vereist extra aandacht voor informatiebeveiliging en privacy. In 2025 worden nieuwe organisatorische en technische maatregelen geïmplementeerd om te voldoen aan de aangescherpte wettelijke eisen voor overheidsorganisaties. De jaarlijkse zelfevaluatie van de Basisinformatiebeveiliging (BIO) via het verantwoordingsstelsel ENSIA blijft essentieel. In 2025 zal het vastleggen van processen in een Single Point Of Truth (SPOT) systeem verder worden versterkt.

De verbeteringen in rechtmatige inkoop en contractmanagement zijn in 2024 afgerond, met de verwachting dat in 2025 een vernieuwd inkoopbeleid wordt vastgesteld. Dit beleid zal een uitgebreide paragraaf bevatten over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en Inkopen, met trainingen om de implementatie in de organisatie te waarborgen.

Het aantal Wet Open Overheid (WOO) verzoeken neemt toe, wat een groeiende druk op de organisatie uitoefent. Momenteel wordt dit binnen de bestaande capaciteit opgelost, maar er wordt gewerkt aan een structurele oplossing voor de toekomst.

In 2025 zullen we de recent doorgevoerde veranderingen in onze Planning & Control (P&C) cyclus opnieuw evalueren, met extra aandacht voor het meerjarenbeeld. Dit is vooral belangrijk gezien de verwachte lagere inkomsten vanuit het Rijk voor de jaren 2026 tot en met 2028.

In 2024 zijn we gestart met de voorbereidingen voor de implementatie van een nieuw financieel systeem. Dit is noodzakelijk omdat de huidige software verouderd en niet toekomstbestendig is. De gunning is in juni 2024 rond, en in het derde kwartaal van 2024 beginnen we met de migratie naar een cloud-gebaseerd systeem. Begin 2025 zullen we in een Software as a Service (SAAS) omgeving werken, waar het nieuwe systeem verder zal worden opgebouwd. We streven er ook naar om alle werkprocessen binnen de financiële functie zo veel mogelijk te automatiseren.

Tevens zal het intranet van de gemeente Drimmelen verder worden ontwikkeld in lijn met andere technologische ontwikkelingen. We willen de informatievoorziening verbeteren door terugkerende lunchbijeenkomsten interactiever te maken. Het delen van kennis is een gezamenlijke verantwoordelijkheid die breed in de organisatie moet worden gedragen.

F. Verbonden Partijen
Verbonden partijen zijn samenwerkingsverbanden waarin de gemeente Drimmelen zowel bestuurlijke als financiële belangen heeft. Dit houdt in dat de gemeente medeverantwoordelijk is en risico's loopt als deze partijen hun verplichtingen niet nakomen. Met de inwerkingtreding van de nota Verbonden Partijen op 1 januari 2024, is de visie op het beheer van deze partijen vastgelegd. Deze visie, die door de West-Brabantse gemeenten is gedeeld, benadrukt het belang van een duurzame financiële en bestuurlijke relatie voor efficiëntere uitvoering van taken en het verhogen van maatschappelijk rendement. Het principe van 'good governance' staat centraal, waarbij sturing, beheersing, toezicht en samenwerking tussen gemeenten en regelingen worden geïntegreerd om maximaal maatschappelijk rendement te realiseren.

G. Grondgebied
De actieve grondposities zijn op dit moment het E-Veld (Terheijden), het Degaterrein en Van Hooijdonklaan te Lage Zwaluwe, Tuinbouwweg (Woonwagencentrum), Norbartstraat – Romboutstraat (Stuifhoek) en het Dorpshart te Made. Daarnaast zijn er andere grondposities in voorbereiding: De Ligne/Hoogerheide (Made) en Hooge Zwaluwe Zuid te Hooge Zwaluwe.
Voor 2025 wordt voor deze grondposities een positief exploitatieresultaat verwacht. Dit resultaat zal zoals gebruikelijk worden verrekend met de algemene reserve van het grondbedrijf.

H. Wet Open Overheid (WOO)
De Gemeente Drimmelen ligt op schema met de implementatie van de WOO. Vanaf 1 november 2024 worden de eerste categorieën voor actieve publicatie van informatie van kracht. In 2025 zullen we een eigen WOO-jurist werven om de afhandeling van WOO-verzoeken te optimaliseren en het gebruik van externe bureaus te verminderen. De grootste uitdaging is het effectief aansturen op de processen die voortkomen uit de actieve publicatieplicht. We zullen voortbouwen op de organisatie en inzichten die in 2024 zijn ontwikkeld. De WOO-jurist zal profiteren van de samenwerking tussen verschillende afdelingen zoals Documentaire Informatievoorziening, Communicatie en Dienstverlening.

De primaire begroting voor 2025 laat een exploitatieoverschot van € 127.000 zien, met een structureel overschot van € 217.000. Dit betekent dat onze structurele lasten gedekt worden door structurele baten, wat essentieel is voor het behoud van goed toezicht vanuit de provincie.
We staan echter voor een grote uitdaging met het "ravijnjaar" 2026 in het vooruitzicht. Dit jaar zal een aanzienlijke herziening van de gemeentelijke financiering met zich meebrengen door nieuw beleid van het Rijk, wat leidt tot een beperking van de bijdragen uit het Gemeentefonds. Het is belangrijk dat we hierop voorbereiden en strategische keuzes maken om de continuïteit van de dienstverlening te waarborgen, zonder dat dit resulteert in een onevenredige verhoging van de lokale lasten.


Tabel Finbgr-A4.2					in € 1.000
Gezuiverd saldo (bedragen x € 1.000)	Zie tabel	2025	2026	2027	2028
Saldo baten en lasten	Finbgr-A1.1	-1.383 N	-3.308 N	-2.822 N	2.166-
Toevoegingen en onttrekkingen reserves	Finbgr-A1.1	1.510 V	1.596 V	1.561 V	1.476
Begrotingssaldo na bestemming		127 V	-1.711 N	-1.261 N	-690 N
Waarvan incidentele baten en lasten	Finbgr-A4.1	-90 N	-73 N	-95 N	-95 N
Structureel begrotingssaldo		217 V	-1.639 N	-1.166 N	-594 N

De begroting van het jaar 2025 sluit. Dit is een voorwaarde voor het behoud van het repressieve toezicht (lichtste vorm van toezicht) door de provincie. Hiervoor dient het 1ste of het 4de jaar van de meerjarenbegroting sluitend te zijn. Vooral de jaren 2026 en 2027 vertonen een dip en de begroting in het jaar 2028 laat naar verwachting een nadeel zien van ongeveer € 594.000 negatief.

Najaarsnota 2024
Begin dit jaar is er een evaluatie uitgevoerd op onze Planning & Control cyclus. Hieruit kwam naar voren dat er behoefte was aan een meer gestroomlijnde cyclus, zodat de kwaliteit, helderheid en logica van de opeenvolgende producten wordt verbeterd. Een van de aanpassingen is het combineren van de begroting 2025 met de najaarsnota 2024. De najaarsnota 2024 krijgt zo een meer een beleidsmatig karakter, waarin enkel wordt gerapporteerd op de grote afwijkingen ten opzichte van de begroting 2023 en voorjaarsnota 2024.

1. Veilige sport en schoolroutes
Binnen het project Veilige sport- en schoolroutes starten we het onderzoek in de kernen Made en Hooge Zwaluwe. In 2025 worden de maatregelen uit dit onderzoek uitgevoerd, zodat het veiliger is voor kinderen om te voet of op de fiets naar school of sport te gaan in deze kernen. Hiervoor wordt in de najaarsnota € 300.000,- vrijgemaakt. Dit wordt gedekt uit de reserve Bovenwijkse voorzieningen.
2.. Actualisatie grondexploitatie
De negatieve effecten vanuit de actualisatie van de grondexploitaties kunnen volledig worden verrekend met de Algemene reserve Grondbedrijf. Deze hebben daarom geen direct effect op het exploitatie resultaat voor 2024.
3. Jeugdzorg
De Regio WBO Jeugd heeft een tweede kwartaalprognose afgegeven voor 2024. Voor enkele zorgcategorieën is de inschatting van deze prognose, voor geheel 2024, nog te onzeker. Daarom is gekozen om een deel van deze stijging op te nemen in de risicoparagraaf. Dit betreft met name de zogenaamde “incidentele” zorgkosten, zoals JeugdzorgPlus. Het door ons als reëel te verwachten effect van € 200.000 nadelig is opgenomen in de najaarsnota.
4. Algemene uitkering
De effecten van de septembercirculaire, € 55.739 positief, ten opzichte van de meicirculaire voor het jaar 2024, zijn opgenomen in de najaarsnota.
5. Voorzieningen
Voor het jaar 2024 wordt verwacht dat de kosten in verband met uitdiensttreding van medewerkers met een regeling en de bijbehorende toekomstige uitkeringsverplichtingen, zullen toenemen met een bedrag van € 273.433.

Voorwoord

Samenvatting