C. Onderhoud kapitaalgoederen

Onze gemeente beheert ongeveer 385 hectare openbare ruimte. Iedereen die hier woont, werkt of recreëert maakt daar gebruik van.
De gemeente maakt dit mogelijk door het aanleggen en in stand houden van onder andere wegen, groen en riolering. Maar ook door het aanbrengen van verkeersmaatregelen (zoals verkeersborden en drempels), straatmeubilair en openbare verlichting. We noemen dat de kapitaalgoederen van de openbare ruimte.

Bij het inrichten, onderhouden en beheren van de openbare ruimte houden we rekening met de vigerende wetgeving en besluiten vanuit het rijk, de provincie het waterschap en natuurlijk ons eigen beleid.  Het onderhoud en beheer van de openbare ruimte verdelen we in drie categorieën: Klein onderhoud, groot onderhoud  en reconstructies/ rehabilitaties / vervangingen (investeringen). 

Voor een overzicht van de (vervangings)investeringen (inclusief toelichtingen) wordt verwezen naar "bijlage 5. Investeringsprognose 2024 - 2028" en voor een overzicht van de stand van de onderhoudsvoorzieningen (inclusief verloop) zie de "Financiële begroting" onderdeel "B2. Stand en verloop van de reserves en voorzieningen".

Tabel Par. C-1 Overzicht beleids- en beheersplannen
Prg. Beleids- en beheersplannen Begroting 2024
2024 2025 2026 2027 2028
2. a. Wegen
Beleids- en beheerplan wegen Drimmelen (2021-2030) - - - - -
Beleidsplan Verkeer en vervoer (2018): Parkeeronderzoek 21.500 - - - -
2. b. Riolering
Water- en rioleringsplan Drimmelen 2023-2027 5.000 65.000 5.000 5.000 5.000
2. c. Water
Baggeren havens: beleidsplan / dieptepeilingen 12.000 20.000 - - -
2. d. Groen
Integraal groenbeleidsplan (2017-2026) * - - - - -
Beheerplan openbaar groen * - - - - -
Actieplan Biodiversiteit (2023) * - - - - -
Effectbestek openbaar groen (2018 tm 2027) * - - - - -
Bomenbestek (2023 tm 2026) - - - - -
Bermen en watergangenbestek (2021 tm 2024): bijdrage aan Waterschap 15.000 - - - 15.000
Div. e. Gebouwen
Beheer van het vastgoed (Gebouwen Beheer Systeem) (2020) - - - - -
2. f. Civiele kunstwerken
Beleidsnotitie civiele kunstwerken en havens (8 juni 2009) * - - - - -
Totaal beleids- en beheersplannen 53.500 85.000 5.000 5.000 20.000

a. Wegen

Het beleidskader met betrekking tot Wegen legden we vast in het Beleidsplan wegen 2021-2030; "Op weg naar grotere burgertevredenheid".
Het uitgangspunt is kwaliteit gestuurd onderhoud op basis van tweejaarlijkse weginspecties. Wij grijpen in bij de overgang van kwaliteitsniveau C (slecht) naar D (zeer slecht). Bij onze hoofdfietsroutes en voetpaden grijpen we eerder in, namelijk bij de overgang van kwaliteit B (matig) naar C. Hiermee borduren we grotendeels voort op het vorige beleid, maar met meer aandacht voor de voetpaden.  Op basis van de 90%-regel  is de gemiddelde kwaliteit van het gehele wegennet bepaald.  Hierbij bepalen we bij welke beeldkwaliteit we de grens van 90%  bereiken. Het algemeen kwaliteitsniveau van de verhardingen in de gemeente Drimmelen is B. 

Andere uitgangspunten van het wegenbeleid:
- We pakken wortelopdruk actiever en structureler aan, o.a. door het vergroten van boomvakken;
- Langs de hoofdlandbouwroutes passen we bermverharding toe;
- Binnen de bebouwde kom en op fietspaden passen we geen slijtlagen toe;
- Voor het vergroten van de burgertevredenheid pakken we jaarlijks een kern aan. 

b. Riolering

Op gemeentelijk niveau is begin 2023 het Water en Rioleringsplan Drimmelen 2023-2027 vastgesteld. 
Door de integrale benadering van het gehele watersysteem vindt in dit beleidsplan zowel riolering als water plaats en is afgestemd op het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie (DPRA 2018).

De doelen van het Deltaplan zijn:
Analyseren van de gevolgen van klimaatverandering (tot 2050) voor diverse functies in een gebied;
Bepalen van een strategie en concrete doelen (tot 2050) voor het verbeteren van de water robuust- en klimaatbestendigheid;
Uitvoering geven aan de strategie door dit vast te leggen in beleidsplannen, wetten en regels.

Beleidsuitgangspunten:
Bij het vaststellen van het Waterbeleidsplan (WRP) zijn nieuwe ambities vastgesteld. Deze ambities anticiperen vooral op klimaatverandering.
Afvalwater: het verzamelen en afvoeren van afvalwater  gebeurt op een milieu hygiënische wijze.
Hemelwater: We staan overlast eens in de vijf jaar toe (bui 09). We infiltreren zo veel als mogelijk.
Grondwater: We anticiperen op grondwaterknelpunten zoals bodemdaling door lage grondwaterstanden of grondwateroverlast door storende grondlagen. 

c. Water

In het WRP namen we ook ambities voor oppervlaktewater op.
Oppervlaktewater:
•    Slechte oppervlaktekwaliteit beperken we;
•    Oppervlaktewater proberen we lang vast te houden;
•    Wateroverlast door oppervlaktewater beperken we in samenwerking met het waterschap. 
In de notitie Baggeren havens (2014) namen we een aantal streef dieptes op. Een ander uitgangspunt bestaat uit het eens in de vijf jaar monitoren van de diepten in de havens.
Na twee monitoringsronden stellen we een beheerplan op (2024). 

d. Groen

Het beleidskader met betrekking tot Openbaar groen ligt vast in het integraal groenbeleidsplan 2017 – 2026 ‘Groen leeft en verbindt’. Hierin heeft zowel biodiversiteit als duurzaamheid een belangrijke plek.

Groenbeleid
Het groenbeleid is gericht op duurzaam kwaliteitsgroen. Dit houdt in dat we:
•    Geen chemische onkruidbestrijdingsmiddelen gebruiken
•    Accepteren we een bepaalde mate van kruidengroei accepteren op die plaatsen waar dat mogelijk is.
•    De minimale onderhoudsniveau van het groen en onkruid op verhardingen is beeldkwaliteit B
•    Grove heesters onderhouden we op beeldkwaliteit C-niveau
•    Centra en hotspots onderhouden we op beeldkwaliteitsniveau A
•    Begrazing vindt plaats op basis van visuele beoordeling en frequentie (geen beeldkwaliteit)
•    Onderhoud voeren op mede basis van burgertevredenheid. 

Bomenbeleid
We werken met een waardevolle bomenkaart. 

Bermenbeleid
Het ecologisch bermbeheer is een groeiproces waarbij we streven naar beplanting die van nature in een berm voorkomt. Bij het onderhoud houden we rekening met de verkeersveiligheid en het beperken van specifieke plantensoorten als Jacobskruiskruid en exoten.

Ecologische Verbindingszones
Het integrale groenbeleidsplan ambieert om de EVZ Mark-Zwaluwse Haven verder te ontwikkelen. Het waterschap vroeg de gemeente hieraan mee te werken.

e. Gebouwen

De werkzaamheden worden uitgevoerd conform het door de gemeenteraad in 2020 vastgestelde beleidskader. Dit is verankerd in het Gebouwen Beheer Systeem (GBS-systeem).

f. Civiele kunstwerken

In 2009 stelden we de Beleidsnotitie civiele kunstwerken en havens vast. Er is één duidelijk uitgangspunt. We houden de kunstwerken veilig. We inspecteren de kunstwerken iedere drie jaar.

Tabel Par. C-2 Overzicht onderhoud kapitaalgoederen
Prg. Exploitatie Begroting 2024
2024 2025 2026 2027 2028
2. a. Wegen
Klein onderhoud (incl. halfverhardingen) 281.206 281.206 281.206 281.206 281.206
Asfaltverhardingen: uitvullen / -vlakken / herprofileren van bermen 25.982 25.982 25.982 25.982 25.982
307.188 307.188 307.188 307.188 307.188
2. b. Riolering
Onderhoud vrij verval riolering 100.000 100.000 75.000 75.000 75.000
Reparaties / renovatie strengen e.d. 75.000 75.000 75.000 75.000 75.000
Onderhoud drukriolering 115.000 115.000 115.000 115.000 115.000
Onderhoud Individuele Behandeling Afvalwater (IBA's) 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000
315.000 315.000 290.000 290.000 290.000
2. c. Water
Onderhoud watergangen en stedelijk water 233.600 233.600 233.600 233.600 233.600
233.600 233.600 233.600 233.600 233.600
2. d. Groen
Onderhoud bomen 367.262 367.262 367.262 367.262 367.262
Onderhoud cultuurbeplanting en grasvegetaties 1.030.522 1.005.522 1.005.522 1.005.522 1.005.522
Onderhoud overige (natuurterr., recr. plaatsen, landsch. beplanting, bosplantsoen) 43.300 43.300 43.300 43.300 43.300
Onderhoud ecologische verbindingszones (EVZ) 36.365 36.365 36.365 36.365 36.365
Onderhoud bermen (incl. egalisatie, verhoging biodiversiteit, stortkosten) 281.500 285.500 285.500 285.500 285.500
1.758.949 1.737.949 1.737.949 1.737.949 1.737.949
Div. e. Gebouwen
Klein onderhoud gebouwenbeheer 289.150 289.150 289.150 289.150 289.150
289.150 289.150 289.150 289.150 289.150
2. f. Civiele kunstwerken
Onderhoud civiele kunstwerken (incl. beschoeiingen waterpartijen) 63.000 63.000 63.000 63.000 63.000
63.000 63.000 63.000 63.000 63.000
Totaal exploitatie 2.966.887 2.945.887 2.920.887 2.920.887 2.920.887
Prg. Onderhoudsvoorzieningen Begroting 2024
2024 2025 2026 2027 2028
2. a. Wegen 1.262.317 1.262.317 1.262.317 1.262.317 1.262.317
Div. e. Gebouwen 578.640 578.640 578.640 578.640 578.640
Totaal onderhoudsvoorzieningen 1.840.957 1.840.957 1.840.957 1.840.957 1.840.957
Tabel Par. C-3 Areaal
Areaal Begroting
Objecten openbare ruimte Onderdeel Aantal Eenheid
a. Wegen Asfalt 817.251 m2
Elementen 1.184.514 m2
Beton 28.315 m2
Halfverharding 34.484 m2
b. Openbare verlichting Masten 6.339 stuks
Armaturen 6.454 stuks
c. Civiele kunstwerken Objecten havens 52 stuks
Bruggen (hout, staal, beton), duikerbruggen 31 stuks
Duikers (beton) 227 stuks
Objecten overige (vissteigers / beschoeiingen) 14 stuks
d. Riolering Vrijverval riolering 151.000 m1
Drukriool 51.800 m1
Individuele Behandeling Afvalwater (IBA) 81 stuks
Gemalen (groot en klein) 260 stuks
Bergbezinkbassins 8 stuks
e. Water Watergangen 200.681 m1
Stedelijk water 28.182 m2
Havens 269.280 m2
f. Groen Bomen 17.968 stuks
Beplanting 532.151 m2
Gras 499.954 m2
Bermen 912.360 m2
Ecologische VerbindingsZones (EVZ) 3 stuks

a. Wegen

De basis voor de wegenplanning vormt de weginspectie. De hieruit volgende werkzaamheden zijn onder te verdelen in klein onderhoud (exploitatie), groot onderhoud (voorziening) en reconstructies / rehabilitaties (investeringen). Iedere twee jaar stellen we een beheer- en uitvoeringsplan wegen op. Hierbij houden we rekening met de degeneratie van verhardingen. Bij het ontbreken van onderhoud gaat de kwaliteit van asfalt sneller achteruit dan bij elementenverharding. Daarom krijgt asfaltonderhoud een hogere prioriteit dan elementenverhardingen. Verder maken we integrale afwegingen in relatie tot andere werkzaamheden zoals rioleringen, groen en werken door andere partijen. 

Klein onderhoud (exploitatie)
Bestaat uit het oplossen van meldingen en kleine gebreken aan de verhardingen die uit inspecties naar voren komen. We besteden klein onderhoud voor meerdere jaren uit.
Daarnaast hebben we een aantal vaste partijen voor het bermenonderhoud (uitvullen en afbermen).

Groot onderhoud (voorziening)
Groot onderhoud dekken we uit de voorziening. Zoals vermeld nemen we dit op in het beheer- en uitvoeringsplan. 
In 2024 besteden op basis van het uitvoeringsplan een bedrag van  ca. € 880.000 aan groot onderhoud asfalt en een bedrag van ca. € 60.000 aan elementenverharding. Groot onderhoud aan elementenverhardingen voeren we meestal uit bij integrale projecten zoals rioolvervangingen ( zijn niet meegenomen in het bedrag van 60K). In 2024 inspecteren we weer de wegen.

b. Riolering

Ieder jaar inspecteren we ongeveer 10% van het rioolstelsel. Jaarlijks maken we een uitvoeringsplanning. We maken onderscheid in klein onderhoud, groot onderhoud en reconstructies. Klein onderhoud bestaat uit kleine reparaties, verwijderen wortel-ingroei en kleine reliningen. Groot onderhoud houdt in dat er grotere lengtes riool één op één vervangen of voorzien van een relining. Reconstructies zijn rioleringen waarvan de buisdiameter verandert of een geheel stelsel wordt vervangen. 
We onderhouden de drukriolering frequent.  Het onderhoud aan de IBA's (Individuele behandeling afvalwater) besteedden we  gedeeltelijk uit. 

c. Water

Jaarlijks onderhoud watergangen en stedelijk water. Dit houdt in dat we onze  watergangen in het buitengebied en de dorpen maaien en baggeren. Samen met andere gemeenten en het waterschap stelden we in 2020 een nieuw bestek op. In dit bestek passen we ecologisch maaibeheer toe dat de biodiversiteit verbetert. We hebben vooral aandacht voor de haven van Lage Zwaluwe. We monitoren daar intensiever (laatste peiling 2022) om de aangroei van baggerspecie te beoordelen.

d. Groen

Klein onderhoud bestaat uit het oplossen van meldingen, kleine gebreken en regulier aan de plantsoenen, bomen, EVZ 's en ander groen. We besteden klein onderhoud voor meerdere jaren uit. Voor het onderhoud groen werken we met een effectbestek. Dat voert MidZuid uit. De bermen maaien we ecologisch mits dit de veiligheid niet beperkt. Daarnaast beperken we de overlast van Jacobskruiskruid door die apart te verwijderen. 

Groot onderhoud bestaat uit het vitaliseren van groen. Hierbij denken we aan intensief snoeien van bomen, het opknappen van plantsoenen en gazons of het inboeten van struiken. 

We bereiden samen met het waterschap de aanleg van de EVZ Mark Zwaluwse Haven verder voor. We maakten met het waterschap de afspraak dat zij leidend in planning en uitvoering. We werken daar graag aan mee. 

e. Gebouwen

Er wordt onderscheid gemaakt tussen goot onderhoud (voorziening) en klein onderhoud (exploitatie). Klein onderhoud bestaat uit jaarlijks terugkerend onderhoud (contracten) en klein technisch onderhoud. Onder klein technisch onderhoud wordt verstaan het vervangen of repareren van onderdelen van het vastgoed die geen planmatige investering vragen. Groot onderhoud gaat over grotere werkzaamheden aan gebouwen en installaties. Deze werkzaamheden komen naar voren uit het beheerplan. Bij een aantal geplande werkzaamheden toetsen we of het noodzakelijk is. Zo niet dan stellen we de werkzaamheden uit. 

f. Civiele kunstwerken

In 2024 zetten we de data uit het beheerprogramma kunstwerken over naar het integrale beheerprogramma Obsurv. Zodra dat op orde is, maken we in 2025 een nieuw beheerplan. Op basis van de technische inspectie van 2023 stellen we een uitvoeringsplan 2024 op.