Voorwoord en samenvatting

In het coalitieakkoord 2022 – 2026 zijn de politiek-bestuurlijke ambities voor de nieuwe bestuursperiode vastgelegd. Ambities voor een duurzamere, socialere en veiligere gemeente Drimmelen. 

Die ambities zijn in 2022 uitgewerkt in een collegewerkprogramma. Dit werkprogramma was vervolgens leidend voor het opstellen van de begroting 2023. De raad stelde die begroting in haar vergadering van 10 november vast, samen met de vertaling van ambities uit het coalitieakkoord in beleidswensen. 

Het college geeft in de Voorjaarsnota 2023 aan waar de uitvoering of de financiering van beleid afwijkt van de begroting. Conform de Financiële Verordening is de Voorjaarsnota gebaseerd op de ontwikkelingen in het eerste kwartaal.  

Gemeenten zijn in de meicirculaire door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gecompenseerd voor oplopende lonen en prijzen. In de Voorjaarsnota licht het college toe op welke wijze zij met deze en andere financiële effecten van de meicirculaire rekening heeft gehouden. Ook komen hierbij nog de lopende zaken als de personeelscapaciteit, stijgende prijzen, blijvende druk op de huisvesting en de uitvoerbaarheid van (lopende) projecten.  

Het Rijk neemt ruim de tijd voor het inrichten van een nieuw model voor de financiering van provincies, gemeenten en waterschappen vanaf 2026. De financiële onzekerheid over de rijksbijdrage vanaf dat jaar en het al dan niet voortbestaan van de opschalingskorting houdt daarom de komende periode nog aan. Een gegeven dat het college mee zal wegen bij het aanbieden van de Kadernota 2024. 

Harry Bakker 

Wethouder Financiën  

Uitvoering van het beleid 

Burger en bestuur 

In de begroting 2023 is in navolging van het coalitieakkoord vastgelegd dat het college onderzoek zou doen naar de inzet van geavanceerde technieken om de veiligheid in Drimmelen verder te verbeteren. Het college heeft de raad in april met een brief geïnformeerd over de opzet van dat onderzoek en de inrichting van een pilot met cameratoezicht bij een carpoolplaats in Terheijden. 

Digitalisering maakt gevarieerdere vormen van dienstverlening mogelijk. Met toepassing van meerdere kanalen en afgestemd op de behoeften van inwoners, ondernemers en organisaties. Het college verwacht dat zij haar nieuwe dienstverleningsconcept nog medio dit jaar op zal leveren. 

Het college werkt aan een nieuwe participatieverordening. Een verordening met afspraken over het betrekken van belanghebbenden bij belangrijke initiatieven zoals de energietransitie of de opvang van spoedzoekers. Dorpsgericht werken zal in de nieuwe verordening worden ingebed. 

De herbestemming van de Bernarduskerk als hét sociaal-cultureel centrum van Made zal eind dit jaar worden afgerond met de ingebruikname door Theek 5, Kibeo en stichting De Bernardus. Wel is voor de inrichting meer budget nodig, met name door de gestegen materiaalkosten en specifiekere wensen van de toekomstige gebruikers. 

Samen met het dorp bereidt het college een visie op Lage Zwaluwe voor. Een visie op de bouw van woningen, de verkeersinfrastructuur en de beschikbaarheid van voorzieningen. In mei is de raad via leespost over dit onderwerp geïnformeerd. De visievorming op Wagenberg zal eind dit jaar worden gestart. 

Openbare ruimte 

Drimmelen bouwt natuurinclusief. Nieuwbouwwijken zijn duurzaam ingericht en hebben minimaal 50 m2 groen per woning die verschillende insectenminnende beplanting bevatten. De nieuwe woonwijk E-veld in Terheijden is daar een goed voorbeeld van. 
Nu de formatie voor Klimaat en Biodiversiteit ingevuld is kan het plan van aanpak voor het vergroten van de biodiversiteit geactualiseerd worden. We doen dat met onze partners Platform Kiemkracht en de Madese natuurvrienden. Vooruitlopend daarop voerden we een aantal pilots uit om de diversiteit op gazons en gras te vergroten.
We verkennen de mogelijkheden om de boten in de Biesbosch te verduurzamen. Over stil en duurzaam varen loopt momenteel overleg tussen de SOK gemeenten en met HISWA/RECRON. Daarbij wordt onder meer onderzocht of er subsidiemogelijkheden zijn om stil en duurzaam varen te stimuleren.

Het gebied tussen Drimmelen en het Gat van de Ham leent zich voor recreatie en toerisme. Het college werkt aan een plan voor een dergelijke gebiedsontwikkeling, waarbij zij nadrukkelijk oog zal hebben voor behoud van de bestaande natuurwaarden. Samen met andere partijen onderzoekt de gemeente mogelijkheden om stil en duurzaam varen te stimuleren. Om overlast in onder meer de Biesbosch te verminderen, heeft het college eind vorig jaar een derde BOA aangesteld. 

De aanleg van een bypass bij de Zoutendijk in Hooge Zwaluwe neemt een belangrijke plaats in het bestuursakkoord in. Op 8 juni heeft de raad ingestemd met een voorstel van het college voor de inrichting van de bypass en het (hoger dan voorziene) budget dat daarvoor nodig is.  

Een eerste studie naar de aanleg van een rotonde ter hoogte van de Godfried Schalkenstraat-Haasdijk in Made wees uit dat er te weinig ruimte is voor het oorspronkelijke schetsontwerp. Het college onderzoekt nu alternatieve mogelijkheden voor een ontwerp waarin een veilige doorstroming van alle verkeersdeelnemers binnen de beschikbare ruimte centraal staat.  

Voor wat betreft de herinrichting van de Zeggelaan in Terheijden studeert het college op mogelijkheden om een gedeeltelijke inrichting als 30 km-zone te combineren met voldoende groen en parkeervakken.  

Na de oplevering van de Goeiestoepkesroutes in 2022 richt het college zich nu op het veiliger maken van fietsroutes naar scholen en sportverenigingen. De gemeente zal daar later dit jaar in Wagenberg mee beginnen. Haalbaarheidsonderzoeken naar de aanleg van snelfietspaden naar Breda en Oosterhout lopen vertraging op doordat de vacature Projectleider Verkeer nog niet konden worden ingevuld. 

Het verzwaren van de dijken langs rivier de Mark is gestart. Er vindt intensief overleg plaats met de provincie en het waterschap over de kademuur, de compensatie van bomen en de ruimtelijke kwaliteit. Het geplande oplevermoment is april 2024, waarna de omliggende openbare ruimte opnieuw zal worden ingericht.  

Ruimte, wonen, duurzaamheid en economie 

Bij het vaststellen van het programma Wonen in maart 2022, besloot de raad tot de bouw van 200 woningen per jaar in de periode 2022 – 2025. Deze ambitie is overgenomen in het coalitieakkoord en de begroting. In haar halfjaarlijkse brief van maart dit jaar heeft het college de raad geïnformeerd over de woningbouwprojecten die in 2023 zijn gestart en nog zullen starten. Maar ook welke voorbehouden er op dit moment zijn t.a.v. bijvoorbeeld het beperkt aantal eigen grondposities, het stikstofdossier, hogere bouwkosten en het personeelstekort in de bouw.  

Het college onderzoekt verder de haalbaarheid van een Ecowijk op de locatie Lageweg in Terheijden; zij is in afwachting van de uitkomsten van een verkeerstelling. Dezelfde locatie is in de ogen van het college ook geschikt voor het plaatsen van tiny houses, net zoals dat geldt voor Lage Zwaluwe West en de Ligne in Made.  

De Baroniegemeenten hebben gezamenlijk afspraken gemaakt over de opvang van Oekraïense ontheemden, statushouders en asielzoekers. Het college heeft de raad daarover in april per brief ingelicht. Kern is dat de gemeente ruim 100 Oekraïense ontheemden op gehuurde locaties opvangt, terwijl er daarnaast ca. 50 Oekraïense ontheemden door particulieren worden opgevangen. Verder verwacht het college te kunnen gaan voldoen aan de taakstelling van het Rijk om 51 statushouders op te vangen.  

Voor wat betreft de huisvesting van asielzoekers laat het college onderzoek doen naar twee daarvoor geschikte locaties, locaties waar 50 tot 75 mensen kunnen worden opgevangen. Het college verwacht binnen afzienbare tijd drie informatieavonden voor de inwoners van Made en Drimmelen, Wagenberg en Terheijden en Hooge en Lage Zwaluwe te kunnen gaan organiseren. 

De duurzaamheidsambities van de gemeente zijn uitgewerkt in de ‘big five’: energietransitie, duurzaam ondernemen, circulariteit, klimaatadaptatie, natuur en biodiversiteit en duurzame mobiliteit. De gemeente is bezig om een breed en samenhangend uitvoeringsplan op te stellen.  

De Raad van State heeft in 2022 het besluit van de gemeente herroepen om de aanleg van een zonneveld in de Bergen (Terheijden) door het Traais Energie Collectief toe te staan. Het college heeft daarop een deskundig en onafhankelijk bureau opdracht gegeven om alle destijds ingediende aanvragen voor de aanleg van een zonneveld opnieuw te beoordelen. Het college zal dit dossier op 4 juli aan de raad voorleggen. 

In het coalitieakkoord en de begroting wordt stil gestaan om bedrijfsterreinen aan de Thijssenweg en de Brieltjenspolder in Made en de Louisepolder in Lage Zwaluwe te creëren of uit te bouwen. Inmiddels is het college aangevangen met het in beeld brengen van de mogelijkheden voor uitbreiding van het bedrijfsterrein aan de Thijssenweg. Omdat het gaat over uitbreiding in landelijk gebied is er afstemming met de provincie nodig. 

Het Rijk heeft recent 25 miljard euro vrijgemaakt voor een landelijke aanpak van de stikstofproblematiek. Helaas lijkt een landbouwakkoord nog niet in de maak en is er nog geen zicht op de vorming van een coalitie binnen Provinciale Staten van Noord-Brabant. Dit staat de lokale gesprekken over een duurzame ontwikkeling van het buitengebied met ontwikkelingsmogelijkheden voor agrarische bedrijven in de weg. 

Het Beverpad kan naar Lage Zwaluwe worden doorgetrokken. De gemeente heeft overeenstemming bereikt met een pachter van gronden. Medio dit jaar zal het college een besluit nemen over de precieze uitwerking en bewoners zullen over de uitvoering geïnformeerd worden.  

Het onderzoek naar een veerverbinding tussen Drimmelen, Altena en Geertruidenberg wordt in het tweede kwartaal opgeleverd. Het voetveer van Drimmelen naar de Biesbosch zal waarschijnlijk in juli in de vaart gaan.  

Sociaal domein 

Het binnenklimaat van de scholen in Drimmelen moet verbeteren. In een zogeheten Frisse school is er niet alleen aandacht voor luchtkwaliteit maar ook voor energie, temperatuur, licht en geluid. Eind schooljaar 2025-2026 moeten alle scholen in ieder geval aan Frisse Scholen-niveau B (goed) voldoen. Het onderzoek daarvoor start in het tweede kwartaal en zal eind dit jaar afgerond zijn. 

Het college wil het Dongemond College tot minimaal 2040 voor de gemeente behouden. Nog dit jaar laat het college een studie doen naar de wijze waarop dit plaats kan gaan vinden, waarna het Dongemond College zelf de mogelijkheden na zal gaan om uit te breiden met een bovenbouw voor de Havo en een Vwo-programma. 

Met haar brief van 23 maart informeerde het college de raad over de ontwikkelingen rondom de nieuwbouw van IKC De Stuifhoek. Nog in het tweede kwartaal zal het eerste ontwerp van het bestemmingsplan gereed zijn, met de bedoeling om het definitieve plan eind dit jaar door de raad vast te laten stellen. 

In het coalitieakkoord is bepaald dat alle jongeren minimaal een startkwalificatie behalen. Het Regionaal Bureau Leren (RBL) heeft hier een belangrijke rol in. Op dit moment is de werkdruk bij het RBL echter zo hoog, dat er te weinig ruimte voor de preventieve taken is.  

Het CJG heeft te kampen met oplopende wachttijden. De oorzaken lopen uiteen van een succesvolle, drempelverlagende inzet op scholen tot langdurig ziekteverzuim van enkele medewerkers. Het CJG neemt intern maatregelen om de wachttijden terug te dringen. 

In het eerste kwartaal was in de gehele regio West-Brabant Oost sprake van een stijging van de kosten voor de jeugdzorg. In het geval van Drimmelen was de indexering van de tarieven hoger dan begroot – zie hiervoor ook de raadsbrief van 21 maart - en was er meer vraag naar ambulante zorg. Het college heeft hierop geanticipeerd door al een deel van de hogere jaarprognose in haar Voorjaarsnota op te nemen en het restant van die hoger ingeschatte jaarkosten in de risicoparagraaf te verwerken.  

De werkgroep Drimmelen Verbindt gaat onderzoek doen naar de behoeften van eenzame (oudere) inwoners, zodat aanknopingspunten worden gevonden om de eenzaamheid onder inwoners van Drimmelen te verminderen. De uitdaging waar de werkgroep voor staat is het vinden van deze specifieke groep inwoners. 

In het Gezond en Actief Leven Akkoord hebben het ministerie van VWS, de VNG, Zorgverzekeraars Nederland en GGD GHOR Nederland afspraken gemaakt om samen te werken aan meer gezondheid, preventie en een sterke sociale basis. Vanuit dit GALA zijn middelen beschikbaar gesteld voor het continueren van de pilot Huiskamers. De gemeente stelt op korte termijn beleid op voor de juiste besteding van die middelen. 

Het coalitieakkoord gaat uit van een inclusieve en toegankelijke samenleving. De afgelopen periode is met ervaringsdeskundigen aandacht besteed aan gastlessen op basisscholen, mystery guests en beleefactiviteiten voor de gemeentelijke organisatie. De komende tijd organiseren we beleefdagen voor inwoners en zorgen we voor verbinding met onze partners in de gemeente. 

Een bredere maatschappelijke inzet van sportaccommodaties is onderwerp van onderzoek. Dat onderzoek zal door een extern bureau worden uitgevoerd.  

Financiering

De uitvoering van het beleid in het eerste kwartaal vergt een financiële bijstelling van het resultaat over 2023 maar ook van toekomstige jaren. De volgende tabel laat zien dat hogere energiekosten, hogere bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen, hogere kosten voor de jeugdzorg, een groter beroep op WMO-voorzieningen, hogere rentelasten, een lagere uitkering uit het Gemeentefonds en hogere loonkosten door de nieuwe CAO voor dat nadelige effect zorgen. Dit effect wordt enigszins gecompenseerd door hogere legesopbrengsten uit het afgeven van omgevingsvergunningen, een lagere bijdrage aan het regionaal organiseren van beschermd wonen en de vrijval van een budget voor de invoering van de Wet open overheid. Een groot deel van de hogere kosten is terug te leiden naar inflatie en dan met name gestegen loonkosten.

Veel van de nadelen zijn structureel van aard en beïnvloeden daarmee het meerjarig resultaat. Tabel 2 laat zien dat voor 2023 het oorspronkelijk positieve exploitatieresultaat (€ 217.000) en positieve structureel resultaat (€ 440.000) omslaat naar een negatief resultaat waarin sprake is van een structureel tekort (€ 1.637.000). Het toch al negatieve saldo van de latere jaren 2026 en 2027 worden door deze structurele effecten verder negatief. De negatieve resultaten voor 2026 en 2027 zijn een landelijk beeld en onderwerp van gesprek tussen gemeenten en Rijk. In de kadernota zullen we daar nader op in gaan.

Tabel 2. Meerjarenperspectief
Begroting (bedragen x € 1.000)		2023		2024		2025		2026		2027
Vastgestelde begroting 2023	RB 10.11.2022	1.438	V	2.299	V	2.620	V	107	V	-1.062	N
Financiële gevolgen Najaarsnota 2022 (incl. amendementen)	RB 17.11.2022	-1.130	N	-486	N	-363	N	-403	N	-286	N
Raadsbesluit Huur en vervolgens aankoop sporthal De Rietgors Lage Zwaluwe	RB 02.03.2023	-90	N	-90	N	-90	N	-90	N	-90	N
Saldo vastgestelde begroting inclusief begrotingswijzigingen		217	V	1.723	V	2.166	V	-386	N	-1.438	N
Saldo incidentele baten en lasten		223	L
Vastgesteld structureel begrotingssaldo		440	V	1.723	V	2.166	V	-386	N	-1.438	N
Voorjaarsnota (bedragen x € 1.000)		2023		2024		2025		2026		2027
Voorjaarsnota: exploitatie	RV 13.07.2023	-1.324	N	-420	N	-851	N	-1.350	N	-523	N
Raadsbesluit Ontwikkeling van de Griffie	RB 11.05.2023	-80	N	-161	N	-161	N	-161	N	-161	N
Raadsbesluit Bestemingsplan De Schakel Drimmelen	RB 11.05.2023	50	V
Raadsbesluit Extra krediet realiseren Bypass Zoutendijk	RB 08.06.2023
Raadsbesluit Gemeenschappelijke regeling SVHB	RB 08.06.2023	-50	N
Saldo financiële gevolgen Voorjaarsnota (inclusief raadsbesluiten)		-1.404	N	-581	N	-1.012	N	-1.511	N	-684	N
Saldo incidentele baten en lasten		-1.592	B	-	B	-	B	-	B	-	B
Effect Voorjaarsnota 2023 op structureel begrotingssaldo		-2.996	N	-581	N	-1.012	N	-1.511	N	-684	N
Structureel begrotingssaldo na besluitvorming Voorjaarsnota		-2.556	N	1.142	V	1.155	V	-1.896	N	-2.122	N