Inleiding

Met haar Voorjaarsnota legt het college verantwoording aan de raad af over de uitvoering van het beleid tot en met het eerste kwartaal 2021. Het college doet verslag van situaties waarin de uitvoering van het beleid of de financiering daarvan sterk afwijkt van de begroting. Waarbij het college verwacht dat herstel van de situatie binnen de looptijd of het financieel kader van de begroting niet mogelijk zal zijn (afwijkingscategorie rood).
Daarnaast informeert het college de raad over situaties waarin de uitvoering van het beleid of de financiering daarvan in zekere mate afwijkt van de begroting. Alle inspanningen zijn gericht op het herstellen van de situatie binnen de looptijd of het financieel kader van de begroting (afwijkingscategorie oranje).
Tot slot licht het college situaties toe waarin weliswaar niet van de begroting wordt afgeweken maar waarvan het college het toch relevant vindt om de raad daarover te informeren.

Risicoparagraaf en paragraaf Corona
De Financiële Commissie heeft in haar vergadering van 12 februari 2020 in overweging gegeven om de Voorjaarsnota te beperken tot het rapporteren van de beleids- en financiële afwijkingen. En afstand te doen van de paragrafen die voorheen deel uitmaakten van de Voorjaarsnota. Het college heeft die overweging overgenomen. Wel vindt het college van belang dat de raad op de hoogte is van de risico's die beleids- of financiële doelstellingen (kunnen) bedreigen. Om die reden is de Voorjaarsnota voorzien van een risicoparagraaf.
Vorig jaar werd de wereld geconfronteerd met een pandemie, de uitbraak van COVID-19. Op advies van de Commissie Bedrijfsvoering en Auditing Decentrale Overheden heeft Drimmelen in haar jaarstukken over 2020 een aparte Corona-paragraaf opgenomen. Een paragraaf waarin het college verslag doet van het effect van de uitbraak van COVID-19 op de lokale samenleving en de eigen organisatie.
Ook 2021 staat nog in het teken van het bestrijden van het virus en het zoveel mogelijk beperken van de nadelige gevolgen. Hoewel daartoe geen verplichting bestaat, vindt het college het waardevol om ook in deze Voorjaarsnota een Corona-paragraaf op te nemen.

Verdeelsystematiek Gemeentefonds
De systematiek voor de verdeling van het Gemeentefonds wordt gewijzigd. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de Tweede Kamer op 7 december 2020 laten weten dat de besluitvorming daarover naar het nieuwe kabinet zal worden doorgeschoven. Dit betekent dat de nieuwe wijze van verdeling naar verwachting op 1 januari 2023 zal worden ingevoerd.
De werking en uitkomst van de nieuwe verdeling zijn nog onzeker. Het college gaat met de huidige kennis uit van een budgetneutraal effect en neemt daarom in de Voorjaarsnota 2021 afstand van de eerdere aanname dat Drimmelen een nadeelgemeente zal zijn. Wel houdt zij in haar risicoparagraaf rekening met een dergelijk nadeelscenario.

Budgetverhoging jeugdzorg
Onderzoeksbureau AEF heeft vorig geconstateerd dat gemeenten jaarlijks 1,7 miljard tekort komen op de jeugdzorg. Het toenmalige kabinet weigerde echter om gemeenten perspectief te bieden op een structurele budgetverhoging, en bleef hangen in eenmalige extra middelen van € 613 miljoen voor dit jaar. De VNG besloot daarop om arbitrage in te roepen.

Die arbitragecommissie kwam op 27 mei jl. tot het oordeel dat er structureel fors meer geld naar gemeenten moet. Op 2 juni spraken het Rijk en de VNG af dat gemeenten in 2022 opnieuw eenmalig extra middelen voor de jeugdzorg tegemoet kunnen zien. En wel voor een bedrag van € 1.528 miljoen. Gemeenten committeren zich daarbij aan maatregelen die in 2022 een besparing van € 214 miljoen moeten opleveren. Per saldo resteert een eenmalige verhoging van het macrobudget met € 1.314 miljoen. Nadere uitwerking zal plaatsvinden in de Miljoenennota 2022 en de daarop verschijnende circulaires van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Besluitvorming over een structurele verhoging vanaf 2023 is doorgeschoven naar het nieuwe kabinet.

 

In deze samenvatting worden de situaties genoemd waar de uitvoering van het beleid of de financiering daarvan sterkt afwijkt van de begroting. Waarbij het college verwacht dat herstel binnen de looptijd of het financieel kader van de begroting niet mogelijk zal zijn (afwijkingscategorie rood).

Beleidsafwijkingen

Programma 1 Burger en Bestuur
Binnen Burger en Bestuur is sprake van de volgende belangwekkende beleidsmatige afwijking of afwijking in het tempo van de uitvoering van het voorgenomen beleid:
• Meet and Match: dorpsgericht werken brengt met zich mee dat de gemeente maatschappelijke initiatieven bij elkaar brengt. Die initiatieven liggen sinds de uitbraak van COVID-19 stil.

Programma 2 Openbare Ruimte
Binnen Openbare Ruimte is sprake van de volgende belangwekkende beleidsmatige afwijkingen of afwijkingen in het tempo van de uitvoering van het voorgenomen beleid:
• Voorbereiden alternatief tracé Zoutendijk (Hooge Zwaluwe): het college informeerde de raad met haar brief van 25 januari 2021 over dit onderwerp. In de brief werd stil gestaan bij het ontoereikende budget als gevolg van de verwachte natuurcompensatie en de risico’s die het college in dit dossier onderkent.
Het college liet weten dat zij een extern bureau in de arm heeft genomen voor het opstellen van een realistische planning voor het realiseren van het alternatief tracé. Het college zal de raad hier voorafgaand aan de behandeling van de Voorjaarsnota met een brief over informeren.
• Regulier onderhoud civieltechnische kunstwerken: een inspectie wees uit dat de geleiderail aan de Dirk de Botsdijk te Lage Zwaluwe niet veilig genoeg is. We onderzoeken de beste oplossing om een veilige situatie te creëren.
• Het verbeteren van de mentale toegankelijkheid van het openbaar vervoer: vanwege de Corona-maatregelen kon de OV-opstapdag vorig jaar niet plaats vinden. Inmiddels is de daarvoor bestemde regionale subsidieregeling Mentale toegankelijkheid openbaar vervoer afgeschaft waardoor de opstapdagen niet meer plaats zullen vinden.
• Dijkverzwaring langs de Mark: de gemeente verschilt met het waterschap van mening over de financiële bijdrage die de gemeente aan de dijkverzwaring zou moeten leveren. Zie verder onder “Financiële afwijkingen”.
• Klassen uitnodigen voor uitleg over de afvalwaterketen: de Corona-maatregelen staan het nog niet toe om klassen van leerlingen en scholieren uit te nodigen. Kijkend naar de agenda van het kabinet om de bestaande maatregelen te versoepelen, verwacht het college dat dit pas in het najaar mogelijk zal zijn.
• Het uitvoeren van het baggerbeheerplan: het bestek voor het baggeren van de B-watergangen, grote sloten die van lokaal belang zijn voor een goede waterhuishouding, is aanbesteed. De geoffreerde prijzen ontstegen echter het beschikbare budget. Het college zal de raad per brief nader informeren over de ontstane situatie.

Programma 3 Ruimte, Wonen en Economie
Binnen Ruimte, Wonen en Economie is geen sprake van een belangwekkende beleidsmatige afwijking of afwijking in het tempo van de uitvoering van het voorgenomen beleid.

Programma 4 Sociaal Domein
Binnen Sociaal Domein is sprake van de volgende belangwekkende beleidsmatige afwijkingen of afwijkingen in het tempo van de uitvoering van het voorgenomen beleid:
• Beheersing kosten jeugdzorg: ook in het eerste kwartaal van dit jaar bleef de groei van het aantal jeugdigen met jeugdzorg en een toename van de duur van de ingezette zorg waarneembaar, met name bij de verblijfszorg en de jeugdbescherming. Daarnaast was binnen onze gemeente bij de specialistische jeugdzorg sprake van een uitzonderlijk complexe en dure casus, een situatie die tot op heden voortduurt. Deze factoren maken dat het budget voor de eerste maanden, ondanks de eerste verbeteringen die via de taskforce met Geertruidenberg zijn bereikt, ontoereikend was.

Financiële afwijkingen
In tabel 1 zijn de financiële afwijkingen opgenomen. Te zien is dat het exploitatieresultaat voor 2021 voordelig wordt beïnvloed voor een bedrag van € 155.000. In de hierna volgende jaren is sprake van een negatieve druk op de exploitatie, vooral doordat het Gemeentefonds minder hard zal groeien dan het ministerie van Binnenlandse Zaken eerder veronderstelde (post 33). Benadrukt wordt dat het effect van de voor 2022 aangekondigde eenmalige verhoging van het macrobudget voor de jeugdzorg nog niet bekend is en derhalve niet verwerkt kan worden in de Voorjaarsnota.

Hieronder zijn de afwijkingen met een effect op het jaarresultaat van € 100.000 en hoger toegelicht.

Programma 2 Openbare Ruimte

4/Dijkverzwaring Terheijden
Het waterschap en de gemeente verschillen van mening over de hoogte van de gemeentelijke bijdrage aan de nieuwe damwand in de haven van Terheijden (€ 171.000). Op voorwaarde dat het waterschap de nieuwe damwand activeert en afschrijft, kan de gemeente ook haar bijdrage activeren en afschrijven. Met dit scenario is rekening gehouden in deze Voorjaarsnota.
Daarnaast verlangt het waterschap dat de gemeente voor haar rekening de wandelpaden langs de Mark en de Markschans verwijdert (€ 29.400 in 2022).

Programma 3 Ruimte, Wonen en Economie

10/Faciliterende grondexploitatie
Voor een woningbouwproject is een bijdrage voor commercieel nut ontvangen (€ 143.000 voordeel). Enkele woningbouwprojecten worden hoogstwaarschijnlijk afgesloten met een extra positief resultaat van € 7.000. Daarnaast worden extra ambtelijke voorbereidingskosten begroot van € 20.000 (nadeel) die niet te verhalen zijn. Per saldo een voordeel van € 130.000.

De gemeente heeft in 2021 overeenkomsten ondertekend waarbij het verhalen van kosten op projectontwikkelaars is gewaarborgd. Dit levert een verwacht voordeel van € 79.000 op.

15/Verlenging Beverpad (fase 3)
Om het Beverpad richting Lage Zwaluwe door te kunnen trekken, zal de gemeente tot overeenstemming met een aldaar betrokken ondernemer moeten komen. De financiële uitkomst daarvan is nog onzeker.

Programma 4 Sociaal Domein

18/Jeugdhulp – Specialistische zorg
Centrumgemeente Breda heeft recent een controle uitgevoerd waaruit bleek dat zij door jeugdzorgaanbieders is gefactureerd voor jeugdigen waar Drimmelen voor verantwoordelijk is. Conform het convenant woonplaatsbeginsel komen deze kosten (€ 28.000) alsnog voor rekening van onze gemeente.
Daarnaast is onverminderd een groei in het volume en de duur van verblijfszorg en jeugdbescherming waarneembaar. Dit veroorzaakt in 2021 een aanvullende budgetbehoefte van € 280.000 en in de jaren daarna € 180.000.

19/Jeugdhulp – Specialistische zorg PGB
Naar aanleiding van de kostenontwikkeling in 2020 en het eerste kwartaal van 2021 stelt het college het benodigde budget met € 104.000 naar boven bij, waar onder € 65.000 voor PGB's. Een betere sturing op PGB’s maakt onderdeel uit van de opdracht aan de taskforce met Geertruidenberg en het college vindt het aannemelijk om vanaf 2022 uit te gaan van een matiging van de totale budgetbijstelling (€ 19.000).

Algemene dekkingsmiddelen

28/Gemeentefonds - Herverdeeleffect
Het ministerie van Binnenlandse Zaken werkt aan een nieuwe verdeelsystematiek voor het Gemeentefonds. Het college verwacht dat het ministerie het nieuwe rekenmodel in het najaar van 2021 vast zal stellen. Hangende die vaststelling is het nog onduidelijk of Drimmelen een voordeel- of een nadeelgemeente zal zijn. Gezien deze onzekerheid stelt het college voor om niet langer uit te gaan van de aanname dat Drimmelen een nadeelgemeente zal zijn. De lasten die in 2020 werden voorzien (€ 204.000 in het overgangsjaar 2023 en € 272.000 vanaf 2024) vallen vrij.

29/Gemeentefonds - Decembercirculaire
De decembercirculaire 2021 kende een meevallend financieel effect. Dit effect is vooral besloten in hogere accressen en een hoger uitvallende indexering.

30/Gemeentefonds – Meicirculaire
Hiervoor werd stil gestaan bij de extra eenmalige middelen die het kabinet dit voorjaar voor de uitvoering van de jeugdzorg in 2021 beschikbaar heeft gesteld. Van deze aanvullende eenmalige middelen wordt een bedrag van € 493 miljoen verwerkt via het Gemeentefonds. Het college heeft – met de meicirculaire als onderlegger - haar aandeel (€ 448.000) in dit bedrag nu in deze Voorjaarsnota verwerkt. Daarnaast zijn de aantallen waarop de overheid de omvang van het gemeentefonds bepaalt gewijzigd. Dit levert een voordeel van € 360.000 op.

Overhead

32/Vervanging secretaris
In 2020 is de gemeentesecretaris wegens ziekte uitgevallen. Zij wordt tijdelijk waargenomen waardoor er in een deel van 2021 sprake is van dubbele loonkosten. Het college verwacht op 1 september 2021 een nieuwe gemeentesecretaris te kunnen verwelkomen. Op dat moment eindigen de dubbele loonkosten.

33/Onderhoud kernapplicaties
De gemeente heeft in het voorjaar een ICT taskforce geïnstalleerd. Die taskforce doet onderzoek naar het noodzakelijk groot onderhoud van alle kernapplicaties. Voor dit onderzoek en het – in samenwerking met Breda en de softwareleveranciers implementeren van de verbetermaatregelen die uit het onderzoek voortkomen zijn personele inzet en technische aanpassingen nodig. Het college verwacht hiervoor eenmalig een bedrag van € 175.000 nodig te hebben.

Resultaat
De financiële afwijkingen leiden tot een bijstelling van de financiële meerjarenraming. Tabel 2 laat zien dat het budgettair neutrale exploitatieresultaat voor 2021 verbetert naar een overschot van € 155.000. Het structurele resultaat laat een tekort zien van € 308.000.

Een blik in de toekomst laat zien dat het resultaat in 2022 niet sluit. Het college verwacht dat deze situatie dankzij de eenmalige extra gelden voor de jeugdzorg zal keren. Vanaf 2024 worden op dit moment grotere tekorten voorzien. Waarbij ook voor die jaren geen rekening is gehouden met een structurele verhoging van het budget voor de jeugdzorg.