H. Corona

De uitbraak van COVID-19 bracht gemeenten er toe om in hun jaarstukken over 2020 een aparte Corona-paragraaf op te nemen. Ook in 2021 heeft het virus nog pandemische vormen aangenomen, met ingrijpende gevolgen voor de lokale samenleving en de gemeentelijke organisatie. Het college maakt daarom opnieuw gebruik van een Corona-paragraaf om de gemeenteraad over die gevolgen te informeren.

De uitbraak van COVID-19 heeft veel Nederlanders en sectoren getroffen. Om de financiële gevolgen van de uitbraak te beperken, stelt het kabinet vanaf maart 2020 compensatieregelingen beschikbaar gesteld waar gedupeerden een beroep op konden en kunnen doen. De uitvoering van enkele regelingen is aan gemeenten overgedragen. Zoals de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) en de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) die op 1 maart 2021 van kracht is geworden.

COVID-19 trof ook de gemeenten zelf. Gemeenten derven inkomsten of worden geconfronteerd met meerkosten. Sinds juni 2020 heeft het kabinet vier financiële steunpakketten voor medeoverheden (provincies, gemeenten en waterschappen) vrij gegeven.

Het verloop van het Corona-virus, de daarop afgestemde maatregelen van het kabinet en onzekerheden in het vaccinatieprogramma zorgen voor onzekerheid bij inwoners, organisaties en ondernemers. Het toeristisch-recreatief profiel van Drimmelen maakt dat veel mensen en bedrijven in deze sector hun reserves hebben moeten aanspreken.
Het kabinet heeft – ook in demissionaire vorm – besloten om compensatiemaatregelen voor getroffen sectoren te continueren of nieuw noodzakelijke vormen van compensatie af te kondigen. Daar waar voorliggende landelijke voorzieningen tekort schieten, heeft het college oog voor nijpende situaties.

De inzet op beheersing van het Coronavirus maakt dat er slechts beperkte mogelijkheden zijn om fysieke bijeenkomsten te organiseren. Dit vraagt nog altijd om het organiseren van alternatieve, vaak digitale vormen van burgerparticipatie of -consultatie bij de voorbereiding en de uitvoering van beleid. Bij de programma’s is specifiek aangegeven in welke mate COVID-19 zorgt voor een vertraging van het beleid zoals het college dat in de begroting heeft voorzien.

Het college was en is terughoudend in het zich uitlaten over de verwachte lange termijneffecten voor de lokale samenleving. Veel hangt af van het mutatiemechanisme van het virus, het verloop van het vaccinatieprogramma, de veerkracht van de getroffen sectoren en de continuïteit van de steunpakketten van het Rijk.

Voor wat betreft de werking van het gemeentelijk apparaat zijn er voorbereidingen getroffen voor een nieuw evenwicht. Een evenwicht waarin (samen)werken op het gemeentehuis zal worden gecombineerd met (samen)werken vanuit de thuissituatie.
De financiële compensatie van het kabinet voor gemeenten blijkt tot op heden voldoende om gederfde inkomsten en meerkosten ten gevolge van COVID-19 te dekken.

Ambtenaren en collegeleden staan de lokale gemeenschap bij in het hoofd bieden aan de Coronacrisis. Zij bieden steun, adviseren en verwijzen naar de steunmaatregelen van het kabinet daar waar die niet voldoende bekend zijn.
Het college is van mening dat die steunpakketten van het Rijk in belangrijke mate tegemoet komen aan de financiële noden van sectoren die door COVID-19 zijn getroffen. Tegelijkertijd is het college alert op specifieke situaties waarin voorliggende landelijke voorzieningen tekort schieten.

Zoals hiervoor is aangegeven lijken de steunpakketten van het Rijk in algemene toereikend om de gederfde inkomsten en meerkosten van de gemeente Drimmelen af te dekken.
In maart van dit jaar heeft het Rijk een vierde steunpakket afgekondigd. Dit pakket voorziet in een totaalbedrag van € 297.499
• Voor het coronaproof programmeren van kleinschalige activiteiten op het gebied van cultuur, sport en andere zinvolle vrijetijdsbesteding;
• Voor het benaderen van jongeren in bepaalde risicogroepen;
• Om de mentale weerbaarheid van de jeugd te versterken;
• Voor het organiseren van activiteiten om de mentale weerbaarheid van jongeren te versterken, door inzet op meer mogelijkheden tot ontmoeting in (tijdelijk onbenutte) ruimten zoals bibliotheken, buurthuizen, wijkcentra, sporthallen en evenementenhallen beter en veilig te benutten voor sociale en ondersteuningsactiviteiten;
• Voor het uitvoeren van de TONK-regeling in het 1e kwartaal;
• Voor de hogere kosten van de afvalverwerking als gevolg van het thuiswerken;
• Voor het tegengaan van eenzaamheid onder ouderen;
• Voor het extra begeleiden van kwetsbare groepen;
• Om een bepaalde groep ouders die kosten hebben gemaakt voor kinderopvang tijdens de sluiting van de opvang van 16 december tot 8 februari te compenseren.

In het voorjaar nam het college enkele besluiten tot het lokaal inzetten van dit vierde steunpakket en van de delen uit het derde steunpakket uit december 2020 die voor 2021 waren bedoeld.

De gemeente houdt haar risicoprofiel actueel. Dat geldt ook voor risico’s die inherent aan COVID-19 zijn. Die risico’s zijn gebaseerd op het verwachte nadelige effect van COVID-19 op de langere termijn. Voorlopig worden de volgende risico’s onderkend:
• Financiële bijdrage aan verbetering ventilatie schoolgebouwen;
• Onvolledige financiering door het Rijk van inhaal- of meerzorg in het sociaal domein;
• Onvolledige financiering door het Rijk van een stijgend aantal aanvragen om (bijzondere) bijstand;
• In de plaats stelling bij afgegeven borgstellingen t.g.v. de BNG omdat de leningnemer niet meer aan haar rente- en aflossingsverplichtingen kan voldoen;
• Extra financiële bijdrage aan GGD.

Deze risico’s zijn in de risicomanagementtool (Naris) gekwantificeerd in termen van maximale schadelast en kans van optreden. Op deze wijze maken zij onderdeel uit van de beoordeling of het weerstandsvermogen van de gemeente voldoende omvang heeft om tegenwicht te bieden aan weerstandsvermogen dat volgens de risicobeoordeling nodig is.

De ambtelijke inzet op het Corona-dossier kent meerdere uitingsvormen. Zo zijn de beleidsmedewerkers Openbare orde en veiligheid op het dossier actief, is in maart 2020 eerder genoemd crisisteam gevormd, voeren de vakspecialisten steunmaatregelen uit die aan de gemeente zijn toevertrouwd, zien financieel specialisten toe op een volwaardige aanspraak op de steunpakketten voor de gemeente zelf en letten interne controle-functionarissen op het voorkomen van oneigenlijk gebruik en misbruik van regelingen.

Begin 2021 heeft het management team geïnventariseerd op welke taakvelden er sprake was van aanhoudende drukte door de combinatie van het Corona-dossier met regulier werk. Die inventarisatie maakte duidelijk dat dit met name op taakvelden gerelateerd aan het sociaal domein het geval was en is.

Het kabinet heeft een vaccinatieprogramma ingesteld dat Nederlanders tegen COVID-19 moet beschermen. Het vaccinatieprogramma biedt Nederland een weg naar een genormaliseerde, maar op sommige punten anders ingerichte samenleving. Een samenleving waarin getroffen sectoren en inwoners hopelijk voldoende veerkracht hebben om te herstellen van de emotionele, fysieke en financiële schade die zij opgelopen hebben.

Voor de gemeentelijke organisatie zal ook een andere inrichting gelden. De bestaande mogelijkheden om thuis te werken zullen gecombineerd worden met een parttime terugkeer op de fysieke werkplek in het gemeentehuis. Digitale overleg- en vergadervormen zijn effectief gebleken en daarom blijven bestaan.

Het college heeft het vertrouwen dat ook een nieuw kabinet oog zal hebben voor het voldoende compenseren van gederfde inkomsten en meerkosten van getroffen sectoren en gemeenten zelf. Maar sluit de ogen niet voor het gegeven dat de miljardensteun van nu een rekening voor de toekomst oplevert.