A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

In deze risicoparagraaf geven we inzicht in ontwikkelingen of gebeurtenissen die een bedreiging (kunnen) vormen voor het realiseren van de beleidsdoelstellingen uit de begroting 2021. Of de financiering daarvan. We staan stil bij de nu bekende risico’s en daarbinnen de 10 grootste risico’s. Daarna geven we een beeld van het financieel effect van het optreden van de risico’s en het weerstandsvermogen dat nodig is om dat financieel effect af te dekken.

 

Inventarisatie van de risico’s

Terug naar navigatie - Risicokaart

Risicokaart

Drimmelen heeft van 72 ontwikkelingen of gebeurtenissen vastgesteld dat zij bedreigend (kunnen) zijn voor de doelrealisatie uit de begroting 2021. De kans dat deze risico’s optreden is verschillend. En ook in het financieel gevolg van dat optreden verschillen de risico’s van elkaar.

Tabel Par.A-1
Gevolg
x > € 500.000 4 2 3
€ 250.000 < x < € 500.000 3 2 3 1 1
€ 100.000 < x < € 250.000 2 4 5 1 2
€ 25.000 < x < € 100.000 3 4 5 6 2
x < € 25.000 5 2 7 3 2
Geen financiële gevolgen
10% 30% 50% 70% 90% Kans

Het merendeel van de risico’s (44) bevindt zich in de ‘veilige’, groene zone. De kans dat deze risico’s optreden in combinatie met het financieel gevolg dat dan veroorzaakt wordt is relatief beperkt. De andere risico’s (27) vallen in de oranje en één risico in de rode categorie. De kans dat deze risico’s zich voor gaan doen is wat groter en ook het effect zal in dat geval negatiever zijn.  In de rode categorie gaat het om risico’s waarvan de kans op het ontstaan minimaal 70% is en de schade in dat geval minimaal € 250.000 per gebeurtenis is. Bij deze Najaarsnota zijn de nadelige gevolgen van de klimaatverandering als risico in de hoogste categorie geidentificeerd. 

Terug naar navigatie - Risico top 10

Risico top 10

In het overzicht hieronder ziet u de 10 risico’s die de meeste invloed hebben op het berekenen van de weerstandscapaciteit. Het invloed percentage geeft de invloed van een risico op het totale risicoprofiel weer.

Tabel Par.A-2
Risico top 10
Progr. 2021 NJN 2022 begroting 2021 begroting 2020 rekening 2021 Kans 2021 Invloed
2 1 1 2 3 Nadelige gevolgen klimaatverandering. Overstromingen, wateroverlast, droogte en hitte 50% 7.25%
3 2 2 1 2 Dijkverzwaring van de Mark 50% 7.16%
4 3 3 8 * Het begrote budget voor jeugdzorg is ontoereikend 70% 7.09%
3 4 * * * Precario kan mogelijk niet geheel worden geïnd 90% 6.69%
4 5 4 * * Dure woningaanpassing Wmo 50% 5.03%
4 6 5 3 6 Overschrijding krediet renovatie zwembaden 50% 4.35%
4 7 6 4 4 Garantstelling verlenen aan Stichting de Wijngaerd 30% 4.35%
4 8 * * 1 Noodzakelijke aankoop de Rietgors 25% 4.27%
3 9 * * * Naheffing minder geleverd restafval 2015 t/m januari 2017 90% 3.69%
4 10 7 * 9 Insolventie van BOEI i.r.t. Sociaal Cultureel Dorpshart Made 5% 3.30%
* = Dit risico is nieuw opgenomen of behoorde niet tot de risico top 10

Bij de Voorjaarsnota 2021 heeft het college de raad geinformeerd over de mate waarin het risicoprofiel van de gemeente afwijkt van de begroting. Sindsdien heeft zich geen ingrijpende herwaardering van lopende risico's voorgedaan. De risico's die destijds zijn vastgesteld gelden nog steeds. Wel doet zich een nieuw risico voor: dat in een uitzonderlijke casus de gemeente hoge kosten moet maken voor het aanpassen van een woning ingevolgde Wmo.

Terug naar navigatie - Financieel effect

Financieel effect

Met het optreden van de tien grootste risico’s loopt Drimmelen in financiële zin een risico van € 9.310.000 (Voorjaarsnota € 8.960.000). Voor het financieel afdekken van het gelijktijdig optreden van álle risico’s is een bedrag van € 19.990.000 nodig (Voorjaarsnota € 19.320.000).

Verder is het voor 90% zeker dat alle risico’s afgedekt kunnen worden met een bedrag van € 4.690.000 (Voorjaarsnota € 4.474.000). Dit zekerheidspercentage van 90% is leidend in het risicomanagement van de gemeente Drimmelen.

Weerstandscapaciteit

Terug naar navigatie - Inleiding weerstandscapaciteit

Beschikbare weerstandscapaciteit

De beschikbare middelen om de risico’s op te vangen, noemen we weerstandscapaciteit. We maken onderscheid tussen incidentele en structurele weerstandscapaciteit.

Tabel Par.A-3
Beschikbare weerstandscapaciteit
Rekening 2020 Begroting 2021 VJN 2021 NJN 2021
Incidentele weerstandscapaciteit (in vermogen) 13.600.193 11.580.667 11.295.773 11.345.995
Algemene reserve 13.236.616 11.575.659 11.059.415 11.634.251
Algemene dienst 11.748.093 10.075.659 10.659.427 11.244.028
Grondbedrijf 1.488.523 1.500.000 399.987 390.223
Bestemmingsreserve
Reserve bovenwijkse voorzieningen Grondbedrijf 81.603 78.294 81.603 81.603
Stille reserve (besloten te incasseren) - - - -
Resultaat 281.974 -73.285 154.755 -369.859
Structurele weerstandscapaciteit (in exploitatie) 2.472.630 2.259.079 2.259.079 3.200.712
Onbenutte belastingcapaciteit 2.472.625 2.259.074 2.259.074 3.200.712
Onvoorzien 5 5 5 -
Totale weerstandscapaciteit 16.072.823 13.839.746 13.554.852 14.546.707
Terug naar navigatie - Weerstandscapaciteit

Weerstandscapaciteit

Het risicoprofiel van de gemeente is nauwelijks veranderd ten opzichte van de Voorjaarsnota. Nu is een weerstandscapaciteit van € 4.690.000 nodig. De beschikbare weerstandscapaciteit is begroot op € 14.546.707 (Voorjaarsnota € 13.554.852). Het weerstandsratio (beschikbare weerstandscapaciteit versus benodigde weerstandscapaciteit) bedraagt dan 3,1. Bij de Voorjaarsnota bedroeg het weerstandsratio eveneens 3,1 en begroot werd 4,2. De weerstandsratio is dus t.o.v. de begroting gedaald. Zoals uit de volgende tabel blijkt laat een ratio van 3,1 zich echter nog altijd als uitstekend kwalificeren.

Tabel Par.A-4
Waarderingscijfer Ratio Betekenis
A >2.0 uitstekend
B 1.4-2.0 ruim voldoende
C 1.0-1.4 voldoende
D 0.8-1.0 matig
E 0.6-0.8 onvoldoende
F <0.6 ruim onvoldoende

In het managen van haar risico’s streeft Drimmelen conform haar nota Risicomanagement en weerstandvermogen een weerstandsratio van minimaal 1 met de kwalificatie voldoende na.

Financiële kengetallen

Terug naar navigatie - Financiële kengetallen

Financiële kengetallen

(en beoordeling van de onderlinge verhouding tussen deze kengetallen in relatie tot de financiële positie)

Bij de vernieuwing van de BBV is, op basis van advies van de commissie Depla, voorgeschreven dat er in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing een verplichte basisset van vijf financiële kengetallen moet worden opgenomen.

Naast de kengetallen wordt een beoordeling van de onderlinge verhouding van de kengetallen in relatie tot de financiële positie opgenomen. De invoering van de kengetallen is voornamelijk bedoeld om de financiële positie voor raadsleden inzichtelijker te maken. De kengetallen hebben geen functie als normerings-instrument in het kader van financieel toezicht.

De vijf kengetallen zijn:

  1. Schuldquote:
    1. netto schuldquote;
    2. netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen;
  2. Solvabiliteitsratio;
  3. Grondexploitatie;
  4. Structurele exploitatieruimte en
  5. Belastingcapaciteit.
Tabel Par.A-5
Najaarsnota 2021
Verloop van de kengetallen
Kengetallen Rekening 2020 Begroting 2021 NJN 2021 Begroting 2022 Begroting 2023 Begroting 2024 Begroting 2025
1a. Netto schuldquote 25% 64% 58% 59% 69% 56% 54%
1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen 23% 63% 56% 57% 67% 55% 52%
2. Solvabiliteitsratio 56% 43% 42% 42% 41% 44% 46%
3. Kengetal grondexploitatie 1% 0% 0% 1% 1% 1% 1%
4. Structurele exploitatieruimte -7% -2% -9% 1% 1% 1% 1%
5. Belastingcapaciteit 104% 99% 97% 83% 92% 92% 93%

Een korte toelichting op de kengetallen:

1a. Netto schuldquote

De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Een netto schuldquote tussen de 0% en 90% wordt gezien als minst risicovol. De netto schuldquote bij de Najaarsnota is 58%. De netto schuldquote van de gemeente Drimmelen is relatief laag maar stijgt ten opzichte van het niveau uit 2020 en eerder.

1b. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

Om inzicht te krijgen in hoeverre sprake is van doorlenen, wordt de netto schuldquote weergegeven (netto schuld gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast. Voor deze schuldquote wordt dezelfde criteria gehanteerd als de netto schuldquote.
De netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen is eveneens relatief laag maar stijgend ten opzichte van het niveau uit het verleden.

2. Solvabiliteitsratio

Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. Het eigen vermogen bestaat uit reserves en het resultaat van baten en lasten. Een solvabiliteitsratio tussen de 20% en 50% wordt gezien als risico neutraal. Een ratio boven de 50% wordt aangemerkt als minst risicovol. Meerjarig voorziet de gemeente een ratio met neutraal risico dat daalt ten opzichte van het niveau van 2020.

3. Kengetal grondexploitatie

Grondexploitaties kunnen een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de grond is van belang, omdat deze terugverdiend moet worden bij de verkoop. Boekwaarden worden afgezet tegen de totale baten. Een grondexploitatie van 20% of lager wordt beschouwd als minst risicovol.
Het kengetal voor de grondexploitatie van de gemeente Drimmelen is laag. Dit is positief.

4. Structurele exploitatieruimte

Voor de beoordeling van het evenwicht van de begroting wordt er ook gekeken naar de structurele en incidentele lasten en baten. Voorbeeld van structurele baten zijn de algemene uitkering en eigen belastinginkomsten. Bij structurele lasten zijn dat bijvoorbeeld personeelslasten, kapitaallasten en bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is dan ook meer flexibel dan een begroting waar bij de structurele baten en lasten in evenwicht zijn. De meerjarig begrote structurele exploitatieruimte van de gemeente Drimmelen is in 2021 nog negatief vanaf 2022 is dit ligt positief, waarmee dit kengetal zich sterk verbetert ten opzichte van eerdere jaren. De gemeente Drimmelen verwacht dat de structurele lasten in de toekomst afgedekt kunnen worden met structurele baten. 

5. Belastingcapaciteit

De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Het Coelo publiceert deze lasten jaarlijks. Bij de berekening van het kengetal worden de gemeentelijke woonlasten afgezet tegen het landelijk gemiddelde. De totale woonlasten van de gemeente Drimmelen liggen naar verwachting lager dan het landelijk gemiddelde. Wat inhoudt dat er ten opzichte van dit landelijk gemiddelde ruimte is om de lokale belastingen te verhogen. Dankzij een grotere inzet van de daarvoor bedoelde voorzieningen riolering en afvalstoffenheffing ontstaat er vanaf 2022 meer ruimte in de belastingcapaciteit.

Beoordeling van de onderlinge verhouding tussen de kengetallen in relatie tot de financiële positie

De kengetallen zullen altijd in samenhang moeten worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van een gemeente. Geconcludeerd kan worden, dat de gemeente Drimmelen een gezonde financiële positie heeft. De verwachting is dat de financiële positie van de gemeente Drimmelen in 2022 in zekere mate verbetert t.o.v.  2021, in het bijzonder als het gaat om het kengetal structurele exploitatieruimte.