6. Regioplan specifieke uitkering Net op Zee, Nederwiek 3

Inzet middelen Net op Zee Nederwiek 3

Onze gemeente maakt deel uit van de Powerport regio Moerdijk.  Op onze regio komen veel grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen af waaronder een aantal energieprojecten. Eén van die projecten is Net op Zee Nederwiek 3. De energie die wordt opgewekt door windmolens op zee wordt via een ondergrondse kabel naar onze regio gebracht. Inmiddels is door de minister een voorkeursbesluit genomen. Besloten is om de kabel over de bodem van de rivier te laten lopen en aan te laten landen in Geertruidenberg. Het bijbehorende converterstation komt op de locatie Standhazensedijk in Geertruidenberg. 

Gekoppeld aan dit project heeft het Rijk € 50 miljoen beschikbaar gesteld aan de regio om te investeren in leefbaarheid. Over de besteding van die middelen is op 21 juni 2024 een bestuursakkoord getekend. Op basis van dit akkoord ontvangt onze gemeente € 11,7 miljoen bruto, na aftrek van de btw gaat het om een initieel berekend bedrag van € 9,6 miljoen. Deze btw-afdracht is gebaseerd op een voorlopige berekening. Er wordt momenteel nog overleg gevoerd over de exacte hoogte van de af te dragen btw. We proberen de belastinglast op een verantwoorde manier te optimaliseren, zodat er mogelijk meer middelen beschikbaar komen voor de geselecteerde projecten. Over de verdeling van een resterend bedrag van € 8,6 miljoen, moeten nog verdere afspraken worden gemaakt tussen de gemeenten Geertruidenberg, Moerdijk en Drimmelen.

Ook over de besteding van een tweede tranche uitkering moeten nog afspraken worden gemaakt. Het gaat dan om een nettobedrag van 44,1 miljoen waar 10 gemeenten gezamenlijk aanspraak op kunnen maken. Over de besteding van deze middelen moeten in een nog op te stellen regioplan afspraken worden gemaakt.

De middelen die wij krijgen zijn afkomstig van de Europese Unie en lopen via het Rijk en de Provincie. De Provincie vervuld de rol van ‘regiokassier’. Dat betekent dat de Provincie een coördinerende rol heeft als het gaat om de besteding van middelen. Voor de besteding van de middelen gelden diverse criteria. In hoofdlijn moeten de projecten minimaal voldoen aan één van de volgende criteria:   

• Behoud, versterking en verbetering van de natuur
• Verbeteren van de fysieke leefomgeving
• Versterking van de regionale economie
• Versnellen en toepassen van de duurzame energietransitie

De definitieve projectaanvraag moet voor 31 december 2025 worden ingediend. We hebben tot eind 2032 de tijd om de middelen te besteden en te verantwoorden.  
Voorgesteld wordt de middelen in te zetten voor de volgende projecten:

• Dongemondcollege
• Dorpshart Lage Zwaluwe
• Klimaatadaptatie/Gat van den Ham 

Dongemondcollege
De afgelopen periode is gewerkt aan een Visie Onderwijshuisvesting 2026-2036. Deze visie wordt in september aan de raad voorgelegd. In de visie wordt uitgegaan van vervangende nieuwbouw voor het Dongemondcollege in de periode 2032-2035. Het Dongemondcollege heeft een vestiging in Made voor vmbo en havo-onderwijs. Voor de leefbaarheid in onze dorpen is het erg belangrijk dat Made ook in de toekomst beschikt over deze onderwijsvoorziening.  
Op basis van het raadsbesluit over de Visie Onderwijshuisvesting zal een plan worden opgesteld voor de nieuwbouw van het Dongemondcollege. Voorgesteld wordt een bedrag van € 5.600.000 te reserveren voor dit doel. 

Dorpshart Lage Zwaluwe
Door de gemeenteraad is de dorpsvisie Lage Zwaluwe vastgesteld met het nieuwe dorpshart als hoogste prioriteit. Voorgesteld wordt een bedrag van € 3.200.000 te reserveren voor dit project. Corporatie Woonvizier is eigendom van de meeste gronden in dit gebied. Het bedrag is specifiek bedoeld voor een investering in een dorpshuis en een dorpsplein. Voor de ruimtelijke invulling van het dorpshart is door het college een projectopdracht en een participatieplan vastgesteld. De gemeenteraad is hierover met een brief geïnformeerd. Voor het dorpshuis geldt dat de initiatieffase in het derde kwartaal 2025 wordt opgestart. De projectopdracht wordt volgens plan in Q1 2026 vastgesteld.

Klimaat-robuuste en toekomstbestendige landbouw in een blauwgroen landschap
Onze gemeente profileert zich binnen de Powerport regio Moerdijk als de blauwgroene gemeente. Landbouw, natuur en recreatie vormen het profiel van onze gemeente. De ZLTO heeft het initiatief genomen om de omstandigheden voor de landbouw structureel te verbeteren en de landbouw daarmee toekomstbestendig te maken rond de thema’s bodem en water. 
We combineren dit initiatief met de realisatie van kleinschalige maatregelen vanuit de visie Gat van den Ham. De visie Gat van den Ham wordt na de zomer vastgesteld en voorziet onder andere in kleinschalige maatregelen die goed zijn voor de natuur en voor de recreatie.

Waterbeheer
Met de veranderingen van ons klimaat wordt het beheer van water steeds belangrijker.  Door de ZLTO is het initiatief genomen om het waterbeheer in onze gemeente te innoveren. Slim en effectief watermanagement is nodig voor een toekomstbestendige agrarische sector. Dit rust op een aantal pijlers: meer water vasthouden, slimmer waterbeheer, en effectief beregenen op maat.   
Op basis van onderzoek zal in gebieden waar dat mogelijk is het regenwater in natte tijden via sub-irrigatie worden opgeslagen in ondergrondse lagen. In droge perioden wordt het neerslagwater dan weer ingelaten in sloten zodat het gebuikt kan worden voor de groei van gewassen. Door deze methode wordt fors bespaard op oppervlakte en – grondwater. Bovendien worden meststoffen beter opgenomen doordat ze minder snel uitspoelen.  

Bodembeheer
Het beheer van de bodem krijgt in de landbouw steeds meer aandacht. Een duurzame bodem is de basis van het agrarisch bedrijf.  Een gezonde bodem kenmerkt zich door een biodivers bodemleven met een hoog watervasthoudend vermogen en legt CO2 vast.
De ZLTO gaat samen met de gemeente Drimmelen de mogelijkheid onderzoeken om plantenresten die vrijkomen bij het beheer van de openbare ruimte (berm- sloot- natuurmaaisel) en het maaisel van agrarische ondernemers op te waarderen tot schone compost die vervolgens weer lokaal als bodemverbeteraar wordt ingezet. Deze manier van werken leidt tot een aantal voordelen:

• Het organisch stofgehalte van de agrarische percelen wordt verhoogd (minder kunstmest)
• CO2 wordt vastgelegd in de bodem
• Het waterhoudend vermogen van de bodem wordt verbeterd
• De gemeente hoeft minder groenafval af te voeren  

Voorgesteld wordt om voor deze gecombineerde aanpak een bedrag van € 800.000 te reserveren.